Lịch sử 12
Chủ đề 3: Phong trào giải phóng dân tộc và Tổng khởi nghĩa tháng Tám năm 1945Nội dung 3: Tổng khởi nghĩa tháng Tám năm 1945 và sự thành lập nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa- Giữa năm 1945 chiến tranh thế giới thứ hai bước vào giai đoạn kết thúc. Ở Châu Âu, Đức đầu hàng Đồng minh vô điều kiện.
- Ở Châu Á - Thái Bình Dương, quân đồng minh tấn công mạnh mẽ vào các vị trí của quân đội Nhật, ngày 6 và 9/8/1945 Mĩ ném 2 quả bom nguyên tử xuống 2 thành phố đông dân nhất của Nhật Bản.
- Hồng quân Liên Xô đã tiêu diệt đạo quân Quan Đông của Nhật ở Đông Bắc (Trung Quốc).
=> Trưa ngày 15/8/1945 Nhật chính thức đầu hàng đồng minh không điều kiện, các nước đồng minh chưa kịp vào Đông Dương để giải giáp quân đội Nhật theo thỏa thuận của Hội nghị Ianta.
=> Tình hình đó khiến cho quân Nhật ở Đông Dương rệu rã, chính quyền Trần Trọng Kim hoang mang cực độ. Kẻ thù của dân tộc Việt Nam đã gục ngã. => Thời cơ "ngàn năm có một" để nhân dân ta đứng lên giành chính quyền.
- Đảng có sự chuẩn bị chu đáo trong suốt 15 năm qua 3 cuộc tập dượt lớn: phong trào cách mạng 1930 - 1931; phong trào dân chủ 1936 - 1939 và cao trào kháng Nhật cứu nước.
- Nhân dân sẵn sàng nổi dậy khi có lệnh Tổng khởi nghĩa.
- Lực lượng cách mạng đã đủ mạnh để có thể nổi dậy khởi nghĩa giành chính quyền bao gồm: lực lượng chính trị, lực lượng quân sự và khu căn cứ địa đã được xây dựng từ sau Hội nghị Ban chấp hành TW Đảng lần thứ 8 tháng 5/1941.
- Ngày 13/8/1945, khi nhận được thông tin về việc phát xít Nhật sắp đầu hàng đồng minh, tổng bộ Việt Minh và TW Đảng đã thành lập Ủy ban khởi nghĩa toàn quốc, ban bố Quân lệnh số 1, chính thức phát động lệnh Tổng khởi nghĩa trong toàn quốc.
- Trong 2 ngày 14 và 15/8/1945, Hội nghị toàn quốc của Đảng họp ở Tân Trào, thông qua kế hoạch lãnh đạo toàn dân Tổng khởi nghĩa, quyết định những vấn đề quan trọng về đối nội, đối ngoại sau khi giành được chính quyền.
- Ngày 16 và ngày 17/8/1945, Đại hội quốc dân họp ở Tân Trào tán thành chủ trương Tổng khởi nghĩa của Đảng, thông qua 10 chính sách của Việt Minh; cử ra Ủy ban dân tộc giải phóng do Hồ Chí Minh làm chủ tịch. Chủ tịch Hồ Chí Minh cũng gửi thư kêu gọi đồng bào cả nước nổi dậy Tổng khởi nghĩa dành chính quyền.
=> Ý nghĩa:
+ Thể hiện sự đoàn kết, nhất trí và nhạy bén của Đảng trong việc chớp thời cơ ngàn năm có một để lãnh đạo nhân dân khởi nghĩa giành chính quyền. Góp phần quan trọng vào thắng lợi của Cách mạng tháng Tám năm 1945.
- Chiều ngày 16/8/1945 đội quân giải phóng do Võ Nguyên Giáp chỉ huy tấn công quân Nhật ở thị xã Thái Nguyên, mở đường về Hà Nội.
- Từ ngày 14 đến ngày 18/8/1945, nhiều xã, huyện thuộc một số tỉnh đã dành được chính quyền, trong đó có 4 tỉnh dành được chính quyền sớm nhất là: Bắc Giang, Hải Dương, Hà Tĩnh, Quảng Nam.
- Ở Hà Nội, không khí cách mạng sôi sục, sáng ngày 19/8/1945, đồng bào thủ đô kéo về Quảng trường Nhà hát lớn dự cuộc mít tinh do Mặt trận Việt Minh tổ chức. Sau cuộc mít tinh, đoàn người chia ra các ngả chiếm các công sở của chính quyền bù nhìn. Khởi nghĩa giành thắng lợi hoàn toàn ở Hà Nội.
- Các địa phương khác cũng lần lượt giành được chính quyền: Huế (23/8/1945); Sài Gòn (25/8/1945).
=> Thắng lợi ở Hà Nội, Huế, Sài Gòn có tác động cổ vũ các địa phương còn lại trong cả nước vùng lên giành chính quyền. Chỉ trong vòng 15 ngày Tổng khởi nghĩa đã thành công trong cả nước.
- Ngày 28/8/1945 hai địa phương cuối cùng giành được chính quyền đó là Đồng Nai thượng và Hà Tiên.=> đánh dấu Tổng khởi nghĩa thắng lợi.
- Ngày 30/8/1945, Bảo Đại - vị vua cuối cùng của triều Nguyễn trao ấn kiếm cho Chính phủ lầm thời Cộng hòa, tuyên bố thoái vị chấm dứt vĩnh viễn chế độ phong kiến ở Việt Nam.
=> Nhận xét: Tổng khởi nghĩa tháng Tám năm 1945 đã giành được thắng lợi trên phạm vi cả nước từ ngày 14 đến ngày 28/8/1945, nhanh chóng và ít đổ máu.
- Ngày 2/9/1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc bản Tuyên ngôn độc lập khai sinh ra nước Việt Nam dân chủ Cộng hòa.
- Khách quan:
+ Chiến thắng của Liên Xô và quân đồng minh đã cổ vũ tinh thần, củng cố niềm tin cho nhân dân các nước thuộc địa trong cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc, tạo thời cơ thuận lợi cho nhân dân Việt Nam đứng lên Tổng khởi nghĩa.
- Chủ quan:
+ Dân tộc Việt Nam có truyền thống yêu nước sâu sắc, đoàn kết, kiên cường.
+ Sự lãnh đạo đúng đắn, tài tình của Đảng đứng đầu là chủ tịch Hồ Chí Minh.
+ Đảng có quá trình chuẩn bị chu đáo, lâu dài trong suốt 15 năm.
- Đối với dân tộc:
+ Mở ra bước ngoặt mới trong lịch sử dân tộc ta, phá tan xiềng xích nô lệ của thực dân Pháp hơn 80 năm, ách thống trị của phát xít Nhật gần 5 năm, lật nhào ngai vàng của chế độ phong kiến tồn tại ngót ngàn năm ở nước ta, lập lên nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa do nhân dân làm chủ.
+ Đánh dấu bước phát triển nhảy vọt của cách mạng Việt Nam, mở ra kỉ nguyên mới trong lịch sử dân tộc, kỉ nguyên của độc lập, tự do, nhân dân lao động lên nắm chính quyền làm chủ đất nước, kỉ nguyên giải phóng dân tộc với giải phóng xã hội.
+ Đưa Đảng Cộng sản Đông Dương trở thành một Đảng cầm quyền chuẩn bị cho những thắng lợi tiếp theo.
- Đối với thế giới:
+ Góp phần chiến thắng chủ nghĩa phát xít trong Chiến tranh thế giới thứ hai.
+ Cổ vũ mạnh mẽ phong trào giải phóng dân tộc trên thế giới ở các nước Châu Á, Phi, Mĩ Latinh,...
- Đảng phải có đường lối đúng đắn, vận dụng sáng tạo chủ nghĩa Mac - Lenin vào thực tiễn cách mạng Việt Nam, nắm bắt tình hình trong nước và quốc tế để có chủ trương phù hợp, đúng đắn.
- Tập hợp rộng rãi các tầng lớp nhân dân vào Mặt trận dân tộc thống nhất trên cơ sở liên minh công - nông để phân hóa, cô lập kẻ thù.
- Linh hoạt, kết hợp các hình thức đấu tranh khác nhau: đấu tranh chính trị, đấu tranh vũ trang,...