Đọc thêm: Xin lập khoa luật (trích Tế cấp bát điều)

XIN LẬP KHOA LUẬT

1. Vai trò của luật đối với đời sống con người

- Luật có tác dụng cai trị xã hội, duy trì sự tồn tại của đất nước.

- Luật còn là đạo đức, đạo làm người "trái luật là có tội, giữ đúng luật là đạo đức" và "có đạo đức nào lớn hơn chí công vô tư".

(Quan hệ giữa đạo đức và luật pháp là ở chỗ thống nhất giữa đúng luật và đạo đức. Công bằng, luật pháp là đạo đức. Đạo đức lớn nhất là chí công vô tư. Trái luật cũng đồng nghĩa với trái đạo đức).

=> Cách lập luận chặt chẽ, sử dụng phương pháp liên tưởng đối chiếu mở rộng tầm nhìn.

2. Điểm hạn chế của Nho học

- Đạo Nho là một thứ luật phong kiến nội dung: không gì lớn bằng trung hiếu, không gì cần thiết bằng lễ nghĩa.

- Theo tác giả Nho học không có truyền thống tôn trọng luật pháp vì chỉ nói suông trên giấy, làm tốt chẳng ai khen, làm dở chẳng ai chê. Đến Khổng Tử cũng công nhận điều này.

3. Tổng kết

a. Nghệ thuật: Lập luận chặt chẽ, dẫn chứng xác thực, lời lẽ mềm dẻo, có sức thuyết phục.

b. Ý nghĩa văn bản: Bản điều trần thể hiện tư tưởng cấp tiến của Nguyễn Trường Tộ đến nay vẫn còn nguyên giá trị.