Bài 4: Tỉ số và tỉ số phần trăm

1. Tỉ số của hai đại lượng

Ta gọi thương trong phép chia số $a$ cho số $b$ ($b\neq0$) là tỉ số của $a$ và $b$.

Tỉ số của $a$ và $b$ kí hiệu là $a:b$ (cũng kí hiệu là \(\dfrac{a}{b}\)).

Ví dụ:

Tỉ số của hai số $2$ và $3$ được kí hiệu là $2:3$ hay \(\dfrac{2}{3}\).

Tỉ số của hai số $5,4$ và $3,2$ được kí hiệu là $5,4:3,2$ hay \(\dfrac{5,4}{3,2}\).

Tỉ số của hai số \(\dfrac{5}{3}\) và \(\dfrac{1}{4}\) được kí hiệu là \(\dfrac{5}{3}:\dfrac{1}{4}\) hay \(\dfrac{\dfrac{5}{3}}{\dfrac{1}{4}}\).

Chú ý: 

• Phân số \(\dfrac{a}{b}\) thì cả $a$ và $b$ phải là các số nguyên.
• Tỉ số \(\dfrac{a}{b}\) thì $a$ và $b$ có thể là các số nguyên, phân số, hỗn số, số thập phân, ...
• Ta thường dùng khái niệm tỉ số khi nói về thương của hai đại lượng cùng loại và cùng đơn vị đo.

Ví dụ: Tỉ số chiều dài hai đoạn thẳng AB và CD là \(\dfrac{3}{5}:\dfrac{3}{10}\).

2. Tỉ số phần trăm của hai đại lượng

Trong thực hành, ta thường dùng tỉ số dưới dạng tỉ số phần trăm với kí hiệu \(\%\) thay cho \(\dfrac{1}{100}\).

Để tính tỉ số phần trăm của hai số $a$ và $b$, ta nhân $a$ với 100 rồi chia cho $b$ và viết kí hiệu \(\%\) vào bên phải kết quả tìm được.

Ví dụ: Tính tỉ số phần trăm của hai số đã cho trong mỗi trường hợp sau:

$3$ và $4$; $-135$ và $100$.

Giải

Ta có:

\(\dfrac{3}{4}=\left(\dfrac{3.100}{4}\right)\%=75\%\);

\(\dfrac{-135}{100}=\left(\dfrac{-135.100}{100}\right)\%=-135\%\).

Vậy:

Tỉ số phần trăm của $3$ và $4$ là $75$\(\%\).

Tỉ số phần trăm của $-135$ và $100$ là $-135$\(\%\).