Bài 22: Tác dụng của dòng điện

I. Nguồn điện

Muốn tạo ra dòng điện ổn định cần có nguồn điện duy trì sự chuyển động có hướng của các hạt mang điện trong các vật dẫn điện. Nguồn điện có nhiều loại như: pin, acquy, máy phát điện.

Khi dòng điện chạy qua các dụng cụ sử dụng điện, năng lượng điện được chuyển hoá thành năng lượng khác. Việc chuyển hoá này tạo ra các tác dụng khác nhau. Dựa vào các tác dụng này mà ta nhận biết được sự tồn tại của dòng điện.

II. Một số tác dụng của dòng điện

1. Tác dụng phát sáng

Thí nghiệm

Chuẩn bị:

Hai pin (loại 1,5 V) và đế lắp pin, các dây dẫn điện, công tắc, biến trở, bảng lắp rắp mạch điện, đèn LED (loại 3 V).

Tiến hành:

• Gắn pin vào đế lắp pin theo đúng kí hiệu cực dương, cực âm trên đế lắp pin.
• Mắc mạch điện theo sơ đồ mạch điện.
• Đóng công tắc và quan sát độ sáng của đèn.
• Vặn núm xoay của biến trở và quan sát độ sáng của đèn.

→ Khi có dòng điện chạy qua thì đén phát sáng.

2. Tác dụng nhiệt

Thí nghiệm

Chuẩn bị:

Biến áp nguồn, cốc đựng nước, điện trở dạng dây quấn, nhiệt kế, công tắc, dây dẫn điện.

Tiến hành:

• Lắp các dụng cụ như hình.
• Đóng công tắc, điều chỉnh điện áp đến cỡ 12 V và quan sát số chỉ của nhiệt kế.

→ Dòng điện chạy qua các đèn, ngoài tác dụng phát sáng thì thường kèm theo tác dụng nhiệt. Khi đó năng lượng điện chuyển hoá thành năng lượng ánh sáng và năng lượng nhiệt.

3. Tác dụng hoá học và tác dụng sinh lí

Thí nghiệm

Chuẩn bị:

Hai pin và đế lắp pin, dây dẫn điện, công tắc, một cốc đựng dung dịch copper (II) sulfate, một thanh đồng và một thanh inox.

Tiến hành:

• Cắm thanh đồng và thanh inox vào cốc đựng dung dịch copper (II) sunlfate.
• Mắc mạch điện như hình, thanh đồng nối với cực dương, thanh inox nối với cực âm của pin.
• Đóng công tắc.
• Quan sát thanh inox và thanh đồng trong khoảng vài phút. Ghi lại kết quả quan sát màu ở thanh inox và rút ra nhận xét về tác dụng của dòng điện.

➝ Có một lớp đồng bám vào thanh inox. Chứng tỏ dòng điện đã gây ra tác dụng tách được đồng ra khỏi dung dịch copper (II) sulfate. Đây là một ví dụ về tác dụng hoá học của dòng điện.

Cơ thể người và các động vật nói chung đều dẫn điện. Dòng điện có thể làm tê liệt thần kinh, gây co cơ,...

Trong y học, dòng điện điện phù hợp được sử dụng để cấp cứu hay chữa bệnh.

1. Nguồn điện cung cấp năng lượng để tạo ra và duy trì dòng điện.

2. Dòng điện chạy qua các thiết bị điện có thể gây ra tác dụng phát sáng, tác dụng nhiệt, tác dụng hoá học, tác dụng sinh lí,...