1. Khái niệm
Tổ chức lãnh thổ công nghiệp là sự sắp xếp, phối hợp giữa các quá trình và cơ sở sản xuất công nghiệp trên một lãnh thổ nhất định để sử dụng hợp lý các nguồn lực sẵn có nhằm đạt hiệu quả cao về các mặt kinh tế, xã hội, môi trường.
2. Các hình thức chủ yếu tổ chức lãnh thổ công nghiệp
|
|
Khái niệm |
Đặc điểm |
Quy mô |
|
Điểm công nghiệp |
Là hình thức tổ chức đơn giản nhất, trên đó gồm 1, 2, 3 xí nghiệp được phân bố ở nơi gần nguồn nguyên, nhiên liệu |
- Gồm nhiều xí nghiệp phân bố lẻ tẻ, phân tán. Nằm cùng với một điểm dân cư. - Phân công lao động về mặt địa lý, các xí nghiệp độc lập về kinh tế có công nghệ sản phẩm hoàn chỉnh.
|
- Quy mô nhỏ. |
|
Khu công nghiệp |
Là khu vực có ranh giới địa lí xác định, chuyên sản xuất công nghiệp và thực hiện các dịch vụ hỗ trợ sản xuất công nghiệp, không có dân cư sinh sống. |
- Có ranh giới rõ ràng. - Vị trí địa lý thuận lợi, không có dân sinh sống. - Tập trung nhiều các xí nghiệp công nghiệp, hợp tác sản xuất cao. - Chi phí sản xuất thấp, các sản phẩm để tiêu dùng trong nước hoặc xuất khẩu. - Được hưởng các chính sách ưu tiên của Nhà nước.
|
- Diện tích 50 ha trở lên đến vài trăm ha. - Gồm nhiều xí nghiệp liên kết với nhau nên có số lượng công nhân nhiều và có tay nghề.
|
|
Trung tâm công nghiệp |
- Là hình thức tổ chức lãnh thổ công nghiệp ở trình độ cao, là khu vực tập trung công nghiệp gắn với đô thị vừa và lớn. |
- Gồm nhiều điểm công nghiệp, khu công nghiệp có mối quan hệ chặt chẽ về qui trình, công nghệ. - Có các xí nghiệp nòng cốt (hạt nhân), các xí nghiệp bổ trợ, phục vụ. - Là nơi ứng dụng các thành tựu khoa học công nghệ tiên tiến. - Nơi có cư dân sinh sống, cơ sở hạn tầng vật chất tương đối đồng bộ.
|
- Quy mô lớn. - Có tầm ảnh hưởng khá lớn đối với nền kinh tế của quốc gia.
|
|
Vùng công nghiệp |
- Đây là hình thức cao nhất của tổ chức lãnh thổ công nghiệp. - Có hai loại: + Vùng nghành: là tập hợp về lãnh thổ các xí nghiệp cùng loại => Đơn ngành. + Vùng tổng hợp: gồm các xí nghiệp, cụm công nghiệp, khu công nghiệp, trung tâm công nghiệp có mối quan hệ chặt chẽ với nhau => Đa ngành. |
- Bao gồm các hình thức tổ chức lãnh thổ công nghiệp khác nhau, có mối quan hệ mật thiết với nhau. - Có ngành công nghiệp chủ chốt, chuyên môn hóa cao. - Các ngành phục vụ bổ trợ.
|
- Vùng công nghiệp phân bố trên một quy mô lãnh thổ rộng lớn. - Có tầm ảnh hưởng lớn nền kinh tế trong nước và sức hút với khu vực và thế giới.
|
3. Tại Việt Nam
3.1. Điểm công nghiệp tại Việt Nam
- Nước ta có nhiều điểm công nghiệp.
- Thường xuất hiện ở miền núi như Tây Nguyên, Tây Bắc.
3.2. Khu công nghiệp tại Việt Nam
- Sự phát triển
- Phân bố
3.3. Trung tâm công nghiệp tại Việt Nam
- Dựa vào vai trò trung tâm CN trong sự phân công lao động theo lãnh thổ, chia thành 3 nhóm :
- Dựa vào giá trị sản xuất CN, chia thành :
3.4. Vùng công nghiệp tại Việt Nam
- Phạm vi lãnh thổ rộng, ranh giới không chặt chẽ.
- Theo quy hoạch của Bộ Công nghiệp (năm 2001), cả nước có 6 vùng:
Địa lí 12