Bài 18: Lực có thể làm quay vật

I. Tác dụng làm quay của lực

Thí nghiệm

Chuẩn bị:

• (1) Trục thép
• (2) Thanh nhựa cứng có các lỗ cách đều nhau
• (3) Lực kế có thể móc vào các lỗ ở thanh nhựa
• (4) Trụ thép dài khoảng 50 cm gắn trên đế kim loại

Tiến hành:

• Lồng trục thép nhỏ ở khớp nối vào lỗ ở đầu của thanh nhựa.
• Điều chỉnh chiều cao của khớp nối sao cho khi nằm thẳng đứng, đầu dưới của thanh nhựa không chạm vào đế kim loại.
• Khi thanh nhựa đang nằm yên dọc theo trụ thép, móc lực kế vào một lỗ của thanh nhựa và kéo nhẹ lực kế sang trái, sau đó kéo sang phải. Đọc giá trị của lực kế và quan sát chuyển động của thanh nhựa.
• Đưa thanh nhựa về vị trí nằm thẳng đứng dọc theo trụ thép, móc lực kế vào một lỗ của thanh nhựa, kéo nhẹ lực kế thẳng xuống dưới, song song với thanh nhựa. Đọc giá trị của lực kế va quan sát chuyển động của thanh nhựa.

Nhận xét: 

Lực tác dụng lên thanh nhựa có thể làm cho thanh nhựa quay quanh trục thép nằm ngang tại O. Trục thép là trục quay của thanh nhựa.

Lực tác dụng lên một vật có thể làm vật quay quanh một trục hoặc một điểm cố định.

II. Moment lực

Từ nhiều quan sát và thí nghiệm về tác dụng làm quay của lực, ta có thể thấy khi lực tác dụng làm quay vật quanh một trục hoặc một điểm cố định, tác dụng làm quay của lực sẽ càng lớn nếu lực có giá trị lớn và khoảng cách từ trục quay đến giá của lực càng lớn.

Người ta chọn một đại lượng để đặc trưng cho tác dụng làm quay của lực, gọi là moment lực.

1. Lực tác dụng lên vật có thể làm quay vật quanh một trục hay một điểm cố định.

2. Tác dụng làm quay của lực lên một vật quanh một trục hay một điểm cố định được đặc trưng bằng moment lực. Moment lực có liên hệ với độ lớn của lực và khoảng cách từ trục quay đến giá của lực.