Bài 6: Các vương quốc phong kiến Đông Nam Á từ nửa sau thế kỉ X đến nửa đầu thế kỉ XVI

1. Sự hình thành và phát triển của các vương quốc phong kiến từ nửa sau thế kỉ X đến nửa đầu thế kỉ XVI

a) Sự hình thành

- Từ khoảng nửa sau thế kỉ X đến thế kỉ XIII, trên cơ sở các vương quốc phong kiến đã hình thành ở giai đoạn trước, các vương quốc này tiếp tục phát triển.

  + Trên lưu vực sông I-ra-oa-đi, Vương quốc Pa-gan đã mạnh lên và thống nhất lãnh thổ, mở đầu quá trình hình thành Vương quốc Mi-an-ma.

  + Trên lưu vực sông Chao Phray-a, có Vương quốc Ha-ri-pun-giay-a.

  + Trên bán đảo Đông Dương, ngoài Đại Việt và Chăm-pa, Vương quốc Cam-pu-chia của người Khơ-me trở nên cường thịnh.

  + Trên đảo Xu-ma-tra, Sri Vi-giay-a trở thành một quốc gia hùng mạnh.

- Vào thế kỉ XIII, quân Mông-Nguyên mở rộng xâm lược xuống Đông Nam Á. Nhu cầu liên kết giữa các quốc gia nhỏ và các dân tộc người trong kháng chiến chống ngoại xâm, dẫn đến sự ra đời của một số vương quốc phong kiến mới và sự thống nhất, hình thành một số vương quốc phong kiến lớn hơn.

  + Vương quốc A-yút-thay-a chinh phục Su-khô-thay, thành lập quốc gia thống nhất. Đây là tiền thân của nước Thái Lan ngày nay.

  + Vương quốc Lan Xang được thành lập, đây là tiền thân của nước Lào ngày nay.

  + Dưới thời Vương triều Mô-gô-pa-hít, nhiều nước nhỏ trên hai đảo Xu-ma-tra và Gia-va.

  + Vương quốc Ma-lắc-ca được thành lập và ngày càng hưng thịnh.

b) Sự phát triển

- Chính trị:

• Bộ máy nhà nước dần được củng cố; quyền lực của nhà vua được tăng cường.
• Luật pháp cũng ngày càng được hoàn thiện.

- Kinh tế:

• Nông nghiệp trồng lúa nước phát triển
• Hoạt động giao lưu buôn bán bằng đường biển phát triển.

2. Những thành tựu văn hóa tiêu biểu

a) Tín ngưỡng – tôn giáo

- Phật giáo: từ thế kỉ XIII, dòng Phật giáo tiểu thừa được truyền bá và phổ biến ở Đông Nam Á như ở Lan Xang, Cam-pu-chia,…

- Hồi giáo: du nhập vào Đông Nam Á vào thế kỉ XII-XIII, hàng loạt tiểu quốc Hồi giáo ra đời và Hồi giáo trở thành quốc giáo.

b) Chữ viết, văn học

- Chữ viết

  + Đầu thế kỉ XIII, chữ Thái được hình thành trên cơ sở chữ Phạn của người Ấn.

  + Khoảng thế kỉ XIV, chữ Lào ra đời.

  + Trên cơ sở cải tiến chữ Hán (Trung Quốc), người Việt đã tạo ra chữ Nôm.

- Văn học:

  + Văn học dân gian phát triển, đa dạng và phong phú về thể loại

  + Văn học chữ viết xuất hiện và phát triển nhanh với nhiều tác phẩm nổi tiếng, như: Sách của các ông vua, trường ca Ne-ga-rắc Re-ta-ga-ma (In-đô-nê-xi-a); Truyện sử Mã Lai (Mã Lai)…

c) Kiến trúc, điêu khắc

- Kiến trúc: nhiều công trình kiến trúc như đền, chùa, tháp,… được xây dựng đã trở thành các di tích lịch sử, văn hóa nổi tiếng thế giới.

Chùa Vàng là ngôi chùa nổi tiếng nhất ở Mi-an-ma hiện nay. Trong chùa, người ta dùng tới 5448 viên kim cương, 9300 lá vàng để trang trí. Có đến 1065 chuông vàng và 421 chuông bạc được treo mọi nơi trong chùa.

- Điêu khắc và tạc tượng: thần, Phật, phù điêu,...thể hiện sự ảnh hưởng mạnh mẽ của văn hóa Ấn Độ, Trung Quốc và sự sáng tạo của các nghệ nhân Đông Nam Á.

Vận dụng: Hãy thể hiện trục thời gian các sự kiện tiêu biểu về quá trình hình thành và phát triển của các vương quốc phong kiến ở Đông Nam Á từ nửa sau thế kỉ X đến nửa đầu thế kỉ XVI.