Khi không có ngoại lực tác dụng, vật rắn có kích thước và hình dạng xác định.
Khi có ngoại lực tác dụng, vật rắn thay đổi hình dạng và kích thước, ta nói vật rắn bị biến dạng. Mức độ biến dạng phụ thuộc vào độ lớn của ngoại lực.
Quả bóng bị biến dạng khi bị nén
Dây cao su biến dạng khi bị kéo
Khi không còn ngoại lực tác dụng, vật rắn lấy lại được hình dạng và kích thước ban đầu thì biến dạng của vật là biến dạng đàn hồi.
Giới hạn mà trong đó vật rắn còn giữ được tính đàn hồi được gọi là giới hạn đàn hồi của vật rắn.
✽ Khi vật chịu tác dụng của cặp lực nén ngược chiều nhau, vuông góc với bề mặt của vật và hướng vào phía trong vật, ta có biến dạng nén.
Khi vật bị biến dạng nén, kích thước của vật theo phương tác dụng của lực giảm xuống so với kích thước tự nhiên của nó.
✽ Khi vật chịu tác dụng của cặp lực kéo ngược chiều nhau, vuông góc với bề mặt của vật và hướng ra phía ngoài vật, ta có biến dạng kéo.
Khi vật bị biến dạng kéo, kích thước của vật theo phương tác dụng của lực giảm xuống so với kích thước tự nhiên của nó.
Lò xo khi bị biến dạng đàn hồi
Khi ta nén hoặc kéo hai đầu lò xo, ta ta cũng chịu tác dụng các lực từ phía lò xo. Các lực này ngược chiều với lực tay tác dụng vào lò xo và được gọi là lực đàn hồi của lò xo.
Lực đàn hồi của lò xo chống lại nguyên nhân làm nó biến dạng và có xu hướng đưa nó về hình dạng và kích thước ban đầu.
"Trong giới hạn đàn hồi, độ lớn lực đàn hồi của lò xo tỉ lệ thuận với độ biến dạng của lò xo".
\(F_{đh}=k.\left|\Delta l\right|\)
Trong đó, \(k\) là một hằng số với một lò xo xác định, được gọi là hệ số đàn hồi hay độ cứng của lò xo, phụ thuộc vào kích thước, hình dạng và vật liệu của lò xo. Trong hệ SI, \(k\) có đơn vị là N/m.
1. Biến dạng đàn hồi. Biến dạng kéo, biến dạng nén.
2. Đặc điểm biến dạng và độ cứng của lò xo.
3. Liên hệ giữa lực đàn hồi và độ biến dạng của lò xo, định luật Hooke:
\(F_{đh}=k.\left|\Delta l\right|\)
Vật lí 10 (Kết nối tri thức với cuộc sống)