Bài 9. Base. Thang pH

I. Khái niệm

- Công thức phân tử của base gồm có một nguyên tử kim loại và một hay nhiều nhóm hydroxide (-OH). Số nhóm -OH bằng với hoá trị của kim loại.

- Base là những hợp chất trong phân tử có nguyên tử kim loại liên kết với nhóm hydroxide. Khi tan trong nước, base tạo ra ion OH^-.

- Hầu hết các hydroxide của kim loại là các base. Quy tắc gọi tên các base như sau:

Tên kim loại (kèm hoá trị đối với kim loại có nhiều hoá trị) + hydroxide

Ví dụ 1: Fe(OH)₂: iron (II) hydroxide; Fe(OH)₃: iron (III) hydroxide.

- Phần lớn các base không tan trong nước (base không tan), một số ít base tan trong nước tạo thành dung dịch kiềm (base kiềm) như: KOH, NaOH, Ba(OH)₂,...

II. Tính chất hoá học

- Các base kiềm (NaOH, KOH, Ba(OH)₂,...) tan được trong nước tạo thành dung dịch kiềm. Dung dịch kiềm làm quỳ tím chuyển sang màu xanh, làm phenolphtalein chuyển sang màu hồng.

- Các base phản ứng với dung dịch acid tạo thành muối và nước.

- Phản ứng của base với acid tạo thành muối và nước. Phản ứng này được gọi là phản ứng trung hoà.

Ví dụ 2: Ca(OH)₂ + H₂SO₄ → CaSO₄ + 2H₂O

III. Thang pH

- Thang pH là một tập hợp các con số có giá trị từ 1 - 14 được sử dụng để đánh giá độ acid - base của dung dịch.

- Các dung dịch acid có giá trị pH nhỏ hơn 7, các dung dịch kiềm có giá trị pH lớn hơn 7, và dung dịch trung tính có giá trị pH bằng 7.

- Ngoài ra giá trị pH còn có thể được sử dụng để so sánh độ mạnh của các acid cùng nồng độ hoặc các base cùng nồng độ.

Ví dụ 3: Hydrochloric acid HCl 0,1 M có pH = 1; acetic acid CH₃COOH 0,1 M có pH = 3 nên HCl mạnh hơn CH₃COOH.

- pH của một dung dịch có thể được xác định bằng các chất chỉ thị vạn năng. Chất chỉ thị vạn năng là hỗn hợp các chất màu (ở dạng dung dịch hoặc giấy pH). Mỗi màu của chất chỉ thị ứng với một khoảng giá trị pH.

- Khi cần xác định giá trị pH với độ chính xác cao, người ta sử dụng các thiết bị đo pH như: máy đo pH, bút đo pH,...

1. Base là những hợp chất trong phân tử có nguyên tử kim loại liên kết với nhóm hydroxide. Khi tan trong nước, base tạo ra ion OH-.

2. Dung dịch base làm giấy quỳ tím chuyển sang màu xanh, dung dịch phenolphtalein không màu chuyển sang màu hồng. Phản ứng giữa dung dịch acid và base tạo thành muối và nước được gọi là phản ứng trung hoà.

3. Theo thang pH: dung dịch có pH < 7: môi trường acid; dung dịch có pH > 7: môi trường base; dung dịch pH = 7: môi trường trung tính.