Bài 7: Các thành tựu văn hóa chủ yếu của Trung Quốc từ thế kỉ VII đến giữa thế kỉ XIX

❏ Đoạn video trên gợi cho em liên tưởng đến công trình nào của Trung Quốc? Em biết gì về công trình này không?

➤ Đây là Tử Cấm Thành - cung điện của vua chúa, phi tần và quý tộc Trung Quốc dưới thời Minh - Thanh. Đây là một trong những công trình kiến trúc nổi bật của văn hóa Trung Quốc. Vậy, ngoài công trình nổi tiếng này, văn hóa Trung Quốc trong thời đại phong kiến còn đạt được những thành tựu nào khác không?

Để tìm hiểu sâu hơn về văn hóa Trung Quốc trong thời đại phong kiến từ thế VII đến giữa thế kỉ XIX đã đạt được những thành tựu chủ yếu nào, chúng ta cùng bước vào bài học hôm nay nhé.

1. Nho giáo

Hình 7.1. Chân dung của Khổng Tử (Nguồn: Internet)

Từ thời nhà Hán, Nho giáo đã trở thành hệ tư tưởng và đạo đức của giai cấp phong kiến. Từ thời Đường trở đi, việc tổ chức các khoa thi tuyển chọn quan lại đều lấy nội dung trong các sách của Nho giáo làm đề thi. Vị trí của Nho giáo ngày càng vững chắc trong xã hội Trung Quốc.

• Những nội dung cơ bản của Nho giáo

+ Chủ trương dùng đạo đức để cai trị và duy trì tôn ti trật tự trong xã hội.

+ Nho giáo chủ trương duy trì kỉ cương xã hội trên cơ sở phải tuân theo Tam cương (coi trọng 3 mối quan hệ cơ bản: vua – tôi, cha – con, chồng – vợ) và Ngũ thường (5 đức tính của người quân tử: nhân, lễ, nghĩa, trí, tín).

+ Phụ nữ phải tuân theo Tam tòng (tại gia tòng phụ, xuất giá tòng ngu, phu tử tòng tử) và Tứ đức (công, dung, ngôn, hạnh).

Nho giáo trở thành hệ tư tưởng chủ đạo, thống trị trong đời sống xã hội phong kiến Trung Quốc. Đây là công cụ sắc bén để củng cố quyền lực, phục vụ cho nhà nước phong kiến tập quyền.

Nho giáo có ảnh hưởng sâu sắc tới nhiều quốc gia khác, như: Việt Nam, Nhật Bản…

Bên cạnh Nho giáo, các tôn giáo khác như Phật giáo, Đạo giáo,…cũng đóng vai trò quan trọng trong đời sống chính trị, văn hóa, xã hội của Trung Quốc.

2. Văn học, sử học

- Văn học đạt được nhiều thành tựu ở các thể loại: thơ, từ, phú, kịch, tiểu thuyết.

Thơ Đường được coi là đỉnh cao nhất của thơ ca Trung Quốc, có giá trị lớn về nghệ thuật và hiện thực, tiêu biểu là “ba cây đại thụ của thơ Đường” Lý Bạch, Đỗ Phủ và Bạch Cư Dị.

Hình 7.2. Chân dung của Lý Bạch, Đỗ Phủ và Bạch Cư Dị (Nguồn: Internet)

Tiểu thuyết ra đời từ thời Nguyên và đạt đến đỉnh cao dưới thời Minh – Thanh, trong đó có bốn tác phẩm được coi là “tứ đại danh tác” của Trung Quốc là Thủy hử của Thi Nại Am, Tam quốc diễn nghĩa của La Quán Trung, Tây du kí của Ngô Thừa Ân và Hồng lâu mộng của Tào Tuyết Cần.

Hình 7.3. "Tứ đại danh tác" của Trung Quốc (Nguồn: Internet)

- Sử học phát triển, có nhiều bộ sử lớn.

Sau bộ Sử kí nổi tiếng của Tư Mã Thiên thời Hán, các quan chép sử ở các triều đại khác nhau đã biên soạn được nhiều tác phẩm như Hán thư, Đường thư, Tống sử, Minh sử,…Thời Minh – Thanh có nhiều bộ bách khoa đồ sộ, trong đó nổi tiếng là Vĩnh Lạc đại điển và Tứ khố toàn thư.

Văn học, sử học phát triển mạnh mẽ, đóng góp lớn cho nền văn minh nhân loại. Có ảnh hưởng đến sự phát triển văn hóa của nhiều quốc gia khác.

3. Kiến trúc, điêu khắc, hội họa

- Về kiến trúc có 3 loại hình kiến trúc:

+ Kiến trúc cung điện, với các công trình tiêu biểu là: Tử Cấm Thành; Di Hòa Viên; Viên Minh Viên…

Hình 7.4. Tử Cấm Thành (Nguồn: Internet)

+ Kiến trúc tôn giáo, với các công trình tiêu biểu là: chùa Thiên Ninh, chùa Thiếu Lâm…

Hình 7.5. Chùa Thiếu Lâm Tự (Nguồn: Internet)

+ Kiến trúc lăng tẩm, với công trình nổi tiếng là: Thập Tam lăng.

Hình 7.6. Thập Tam lăng (Nguồn: Internet)

- Nghệ thuật điêu khắc: rất phong phú về đề tài và chất liệu, trong đó phải kể đến tượng Phật nghìn mắt, nghìn tay và tượng Phật trên núi Lạc Sơn.

Hình 7.7. Tượng Phật trên núi Lạc Sơn ở Trung Quốc (Nguồn: Internet)

- Về hội họa: nổi tiếng nhất là tranh thủy mặc (tranh vẽ bằng mực tàu), trong đó nghệ thuật vẽ tranh (họa pháp) kết hợp chặt chẽ với nghệ thuật viết chữ (thư pháp).

Nghệ thuật của Trung Quốc thời phong kiến đã đạt đến trình độ đỉnh cao, với phong cách độc đáo cả về kiến trúc, điêu khắc và hội họa. Có đóng góp lớn cho nền văn minh nhân loại.

⚡Vận dụng

Trong số các thành tựu của văn hóa Trung Quốc từ thế kỉ VII đến giữa thế kỉ XIX, em ấn tượng với thành tựu nào nhất? Tại sao?

Em hãy tìm thêm thông tin về những ảnh hưởng của văn hóa Trung Quốc thời phong kiến (thế kỉ VII - giữa thế kỉ XIX) đến Việt Nam.

Chúc các em học tốt !!