Bài 38: Môi trường và các nhân tố sinh thái

I. Môi trường sống của sinh vật

Môi trường sống là nơi sống của sinh vật, bao gồm các nhân tố xung quanh sinh vật, có ảnh hưởng trực tiếp hoặc gián tiếp đến sự tồn tại và phát triển của chúng.

Mỗi loài sinh vật có một môi trường sống đặc trưng. Môi trường sống chủ yếu của sinh vật gồm môi trường cạn, môi trường dưới nước, môi trường trong đất và môi trường sinh vật.

Môi trường trên cạn bao gồm mặt đất và lớp khí quyển. Môi trường dưới nước gồm những vùng nước ngọt, nước mặn, nước lợ. 

Môi trường trong đất gồm các lớp đất.

Môi trường sinh vật là cơ thể của động vật, thực vật, con người,...

II. Các nhân tố sinh thái của môi trường

1. Khái niệm nhân tố sinh thái

Các nhân tố trong môi trường ảnh hưởng đến sự tồn tại và phát triển của sinh vật được gọi là nhân tố sinh thái. Các nhân tố sinh thái được xếp vào hai nhóm:

• Nhân tố sinh thái vô sinh là các yếu tố không sống của môi trường.
• Nhân tố sinh thái hữu sinh là các yếu tố sống của môi trường.

2. Ảnh hưởng của các nhân tố sinh thái đến sinh vật

a. Ảnh hưởng của các nhân tố vô sinh

Ánh sáng, nhiệt độ,... là những nhân tố vô sinh có ảnh hưởng thường xuyên đến sinh vật. 

Thực vật thích nghi khác nhau trong các điều kiện chiếu sáng khác nhau, được chia thành hai nhóm chủ yếu là cây ưa sáng và cây ưa bóng.

Ánh sáng tạo điều kiện cho động vật nhận biết các vật và định hướng di chuyển trong không gian. Nhiệt độ môi trường có ảnh hưởng tới hình thái, hoạt động sinh lí của sinh vật.

b. Ảnh hưởng của các nhân tố hữu sinh

Mỗi sinh vật sống trong môi trường đều trực tiếp hoặc gián tiếp ảnh hưởng tới các sinh vật sống xung quanh. Thông qua các mối quan hệ cùng loài hoặc khác loài, các sinh vật có thể hỗ trợ hoặc cạnh tranh lẫn nhau.

III. Giới hạn sinh thái

Giới hạn sinh thái là khoảng giá trị của một nhân tố sinh thái mà trong khoảng đó, sinh vật có thể tồn tại và phát triển ổn định theo thời gian. 

1. Môi trường sống của sinh vật bao gồm các nhân tố xung quanh sinh vật, có ảnh hưởng trực tiếp hoặc gián tiếp đến sự tồn tại và phát triển của chúng.

2. Các nhân tố trong môi trường ảnh hưởng đến sự tồn tại và phát triển của sinh vật được gọi là các nhân tố sinh thái.

3. Giới hạn sinh thái là khoảng giá trị của một nhân tố sinh thái mà trong khoảng đó, sinh vật có thể tồn tại và phát triển.