Bài 1: Tự hào truyền thống dân tộc Việt Nam

 Mở đầu

Em hãy nghe bài hát “Đất nước trọn niềm vui” (của nhạc sĩ Hoàng Hà) và trả lời câu hỏi:

 Khám phá

1. Một số truyền thống dân tộc và giá trị của truyền thống dân tộc Việt Nam

Em hãy đọc các thông tin dưới đây và trả lời câu hỏi:

- Thông tin 1: Truyền thống yêu nước, chống giặc ngoại xâm của dân tộc Việt Nam

Giá trị: Yêu nước là truyền thống quý báu của dân tộc ta. Trải qua suốt lịch sử dựng nước và giữ nước, truyền thống yêu nước được tiếp thêm sức mạnh, hun đúc lòng can đảm, sự kiên cường, chịu khó của cả dân tộc, đoàn kết chống giặc ngoại xâm. Nhờ đó mà chúng ta có được độc lập, tự do được sống trong đất nước hòa bình và phát triển.

- Thông tin 2: Truyền thống hiếu học

Giá trị: Bùi Xương Trạch đã kế thừa và phát huy truyền thống hiếu học của dân tộc Việt Nam. Truyền thống ấy mang lại cho cá nhân ông sự đỗ đạt, khoa bảng và làm quan, rạng danh cho dòng họ. Nhờ đó mà dân tộc ta có một vị quan vừa tài giỏi, tiết kiệm và liêm khiết.

- Thông tin 3: Truyền thống nhân ái, yêu thương con người, “lá lành đùm lá rách”

Giá trị: Nhân ái, yêu thương con người là truyền thống tốt đẹp bao đời của dân tộc Việt Nam. Người Việt Nam luôn sẵn sàng giúp đỡ, chia sẻ, đùm bọc đồng bào mình lúc khó khăn, hoạn nạn. Đặc biệt, mỗi dịp Tết đến, xuân về, bà con lại chung tay hỗ trợ nhau để cùng có một cái Tết đầm ấm. Những thương bình, gia đình liệt sĩ, Bà mẹ Việt Nam Anh hùng cũng được Nhà nước và nhân dân cùng chăm lo, thể hiện truyền thống “Uống nước nhớ nguồn”, “Đền ơn đáp nghĩa” của dân tộc ta.

b. Em hãy kể tên những truyền thống khác của dân tộc Việt Nam và nêu giá trị của những truyền thống đó?

- Những truyền thống khác của dân tộc Việt Nam là: cần cù lao động, đoàn kết, khoan dung, hiếu thảo...

Giá trị: góp phần tích cực vào quá trình phát triển của mỗi cá nhân, là nền tảng cho lòng tự hào, tự tôn, sự phát triển lành mạnh và hạnh phúc của mỗi người. Các truyền thống là nền tảng đều xây dựng đất nước phát triển vững mạnh, là sức mạnh và bản sắc riêng của Việt Nam trong quá trình hội nhập quốc tế.

2. Biểu hiện của lòng tự hào về truyền thống dân tộc Việt Nam

Em hãy đọc các thông tin dưới đây và trả lời câu hỏi:

a. Em hãy nêu biểu hiện của lòng tự hào về những truyền thống dân tộc Việt Nam qua những thông tin trên.

- Thông tin 1: Lòng tự hào về truyền thống yêu nước, chống giặc ngoại xâm của dân tộc được thể hiện ở sự quan tâm và tôn vinh những Bà mẹ Việt Nam anh hùng. Học sinh, sinh viên có những hoạt động thiết thực hư tặng quà, thăm hỏi sức khỏe, cuộc sống, trò chuyện và lắng nghe các Mẹ. Đảng và Nhà nước cũng có những chính sách hỗ trợ, sự ghi nhân qua danh hiệu “Bà mẹ Việt Nam Anh hùng”, phong tặng, truy tặng cho hàng trăm ngàn Mẹ, phụng dưỡng hàng ngàn Mẹ.

- Thông tin 2: Lòng tự hào về truyền thống hiếu học, tôn sư trọng đạo của dân tộc thể hiện ở sự tôn vinh các trí thức lớn, những bậc hiền tài, lưu danh qua các tấm bia tiến sĩ ở Văn Miếu – Quốc Tử Giám.

b. Em hãy nêu những việc học sinh cần làm để thể hiện lòng tự hào về truyền thống của dân tộc Việt Nam.

- Những việc nên làm thể hiện lòng tự hào truyền thống dân tộc:

+ Tìm hiểu về các truyền thống dân tộc qua những câu chuyện lịch sử, tác phẩm văn học, hội họa,....

+ Tham quan các bảo tàng nghệ thuật, lịch sử, các triển lãm văn hóa về truyền thống dân tộc.

+ Tham gia hỗ trợ hoạt động quảng bá văn hóa, truyền thống dân tộc Việt Nam với bạn bè quốc tế.

+ Phê phán những việc làm trái ngược với những truyền thống tốt đẹp của dân tộc.....

c. Em hãy chỉ ra những hành vi, việc làm tốt và chưa tốt của bản thân và những người xung quanh trong việc thể hiện lòng tự hào về truyền thống dân tộc Việt Nam.

- Những việc làm không thể hiện lòng tự hào về truyền thống dân tộc Việt Nam:

+ Chê bai những giá trị truyền thống.

+ Thiếu tôn trọng, thiếu lễ phép với các thương binh, gia đình liệt sĩ, những người có công với cách mạng, Bà mẹ Việt Nam Anh hùng...

+ Không chịu tìm hiểu về truyền thống dân tộc, các giá trị truyền thống dân tộc...

Luyện tập

Luyện tập 1: Em tán thành quan điểm nào dưới đây? Vì sao?

a/ Truyền thống dân tộc là những giá trị tốt đẹp, quý giá của dân tộc.

Tán thành.

Giải thích: Truyền thống dân tộc là những giá trị tinh thần được hình thành và lưu giữ qua nhiều thế hệ. Những giá trị tốt đẹp, quý giá ấy đã ảnh hưởng tích cực đến người dân, đất nước.

b/ Trong thời đại mở cửa, hội nhập quốc tế, truyền thống dân tộc không còn quan trọng nữa.

Không tán thành

Giải thích: Càng mở cửa, hội nhập quốc tế thì truyền thống dân tộc càng quan trọng vì đó là gốc rễ của con người Việt Nam, là cội nguồn cho lòng tự hào dân tộc, cho mỗi cá nhân người Việt...

c/ Nhờ có truyền thống, mỗi dân tộc mới có được bản sắc riêng.

Tán thành.

Giải thích: Nếu không có truyền thống, không có những giá trị riêng thì không thể nào có được bản sắc riêng, sẽ dễ bị pha trộn với những nền văn hóa khác, mất dân đi bản sắc dân tộc của mình.

d/ Dân tộc Việt Nam có nhiều truyền thống tốt đẹp, đáng tự hào với bạn bè quốc tế.

Tán thành.

Giải thích: Những truyền thống tốt đẹp và đáng tự hào của dân tộc Việt Nam với bạn bè quốc tế như: truyền thống hiếu học, yêu nước, nhân ái...

Luyện tập 2: Những thái độ, hành vi nào dưới đây thể hiện lòng tự hào về truyền thống dân tộc Việt Nam?

- Những thái độ, hành vi thể hiện lòng tự hào về truyền thống dân tộc: a, b, d, e.

+ Trường hợp a: thể hiện lòng tự hào về nghệ thuật truyền thống của dân tộc như: chèo, tuồng, hát xẩm, đờn ca tài tử...

+ Trường hợp b: thể hiện lòng tự hào về truyền thống hiếu học, tôn sư trọng đạo.

+ Trường hợp d: thể hiện lòng tự hào về truyền thống văn hóa, lễ hội của đất nước.

+ Trường hợp e: thể hiện lòng tự hào về những anh hùng dân tộc, vẻ đẹp của đất nước.

Luyện tập 3: Em hãy nhận xét và đưa ra lời khuyên cho bạn trong những tình huống dưới đây:

a/ Trên một diễn đàn thảo luận về truyền thống dân tộc, bạn K cho rằng truyền thống văn hóa của Việt Nam không có nhiều đặc sắc.

- Tình huống a: quan điểm của bạn K như vậy là không đúng. Em cần khuyên K rằng: Truyền thống văn hóa của Việt Nam có rất nhiều nét đặc sắc từ những làn điệu dân gian, nghệ thuật tuồng chèo, cho đến nghệ thuật hội họa, các lễ hội truyền thống, văn hóa ẩm thực đều có những nét đặc sắc riêng và được quốc tế công nhận.

b/ Nhà trường tổ chức cuộc thi “Tìm hiểu về truyền thống yêu nước của dân tộc Việt Nam”, bạn N không muốn tham gia vì cho rằng học sinh chỉ nền tập trung cho việc học tập.

- Quan điểm của bạn N không đúng. Em có thể khuyên N rằng việc tìm hiểu về truyền thống yêu nước của dân tộc Việt Nam cũng là một phần của chương trình học tập và phát triển kiến thức của bản thân nên không thể coi là lãng phí thời gian. Học sinh ngoài chương trình chính khóa cũng cần dành thời gian để tham gia các hoạt động ngoại khóa, tìm hiểu lịch sử, phát triển các kĩ năng khác.

Luyện tập 4: Hãy kể tên một số truyền thống tốt đẹp của dân tộc Việt Nam và nêu những thái độ, việc làm phù hợp và không phù hợp với truyền thống đó theo bảng gợi ý dưới đây:

Vận dụng

Vận dụng 1: Vẽ tranh giới thiệu một truyền thống tốt đẹp của dân tộc Việt Nam

Em có thể dựa trên một số truyền thống tốt đẹp của dân tộc Việt Nam để làm cảm hứng vẽ tranh như: Kỉ niệm ngày Nhà giáo Việt Nam, Kỉ niệm ngày Thương binh, liệt sĩ hay Quân đội nhân dân Việt Nam; nhân dân ta chống giặc ngoại xâm, ủng hộ đồng bào lũ lụt, dịch bệnh COVID....

Vận dụng 2: Tìm hiểu và viết về thành công của một người Việt Nam đã làm rạng danh đất nước. Từ đó, rút ra bài học cho bản thân và lập kế hoạch học tập, áp dụng bài học đó.

Em có thể dựa vào các gợi ý sau để hoàn thành bài viết:

- Người đó là người như thế nào, em đã được gặp gỡ hay được nghe trên báo, đài.

- Kể tên việc làm mà người đó đã làm rạng danh đất nước.

- Tại sao em lại coi người đó là tấm gương để em học tập

- Từ bài học của người đó, em nêu những hành động cụ thể mà em sẽ làm để học tập và áp dụng bài học đó.

- Nêu cảm nghĩ của em khi thực hiện điều đó.