Bài 13: Sự phát triển của khoa học, kĩ thuật, văn học, nghệ thuật trong các thế kỉ XVIII - XIX

1. Những thành tựu tiêu biểu về khoa học và kĩ thuật

a) Khoa học

- Khoa học tự nhiên đạt được những tiến bộ vượt bậc với nhiều phát minh lớn của các nhà khoa học.

+ Đầu thế kỉ XVIII, ra đời Thuyết vạn vật hấp dẫn của I. Niu-tơn (Vật lí).

+ Giữa thế kỉ XVIII, ra đời Định luật bảo toàn và chuyển hóa năng lượng của M. Lô-mô-nô-xốp (Vật lí và Hóa học).

+ Giữa thế kỉ XIX, ra đời Thuyết tiến hóa của S. Đác-uyn.

=> Những thành tựu về khoa học tự nhiên đã tạo ra sự thay đổi lớn trong nhận thức của con người về vạn vật biến chuyển, vận động theo quy luật, đặt cơ sở cho cuộc cách mạng vĩ đại trong kĩ thuật và công nghiệp.

- Các ngành khoa học xã hội gắn liền với sự xuất hiện của nhiều trào lưu tư tưởng tiến bộ.

+ Ở Đức, chủ nghĩa duy vật và phép biện chứng được xây dựng tương đối hoàn thiện với những đại diện xuất sắc là L. Phoi-ơ-bách và G. Hê-ghen.

+ Ở Anh, kinh tế chính trị học tư sản ra đời với những tác phẩm nổi tiếng của A. Xmít và D. Ri-các-đô.

+ Chủ nghĩa xã hội không tưởng gắn liền với tên tuổi của C. H. Xanh-xi-mông, S. Phu-ri-ê (Pháp) và R. Ô-oen (Anh).

- Giữa thế kỉ XIX, chủ nghĩa xã hội khoa học ra đời do C. Mác và Ph. Ăng-ghen sáng lập, đây là cuộc cách mạng trong lịch sử tư tưởng của loài người.

=> Những trào lưu tư tưởng tiến bộ đã lên án mặt trái của chủ nghĩa tư bản, phản ánh khát vọng xây dựng một xã hội mới không có chế độ tư hữu, không có bóc lột, từng bước hình thành cương lĩnh của giai cấp công nhân trong cuộc đấu tranh chống chủ nghĩa tư bản.

b) Kĩ thuật

- Ứng dụng những thành tựu khoa học, nhiều phát minh, cải tiến kĩ thuật ra đời trong thế kỉ XIX như: cải tiến kĩ thuật luyện kim, tìm ra nhiều nguồn nguyên liệu, nhiên liệu mới, chế tạo máy công cụ,... Ngành giao thông vận tải có những tiến bộ vượt bậc.

+ Năm 1807, Phơn-tơn (người Mỹ) đã chế tạo được tàu thủy chạy bằng động cơ hơi nước đầu tiên. Đến năm 1836, có hơn 500 tàu thủy hoạt động ở các hải cảng ở nước Anh.

+ Việc phát minh ra phương pháp sử dụng lò cao trong luyện kim đã đẫn đến sự ra đời của các nguyên liệu mới (thép, nhôm,...).

+ Những khám phá về điện là cơ sở cho sự ra đời và phát triển của động cơ điện, điện thoại, vô tuyến điện và thúc đẩy việc ứng dụng nguồn năng lượng điện vào cuộc sống.

+ Phát minh ra động cơ đốt trong tạo tiền đề cho sự ra đời và phát triển của ô tô, máy bay, đồng thời thúc đẩy ngành khai thác dầu mỏ.

- Trong nông nghiệp, có nhiều tiến bộ về kĩ thuật và phương pháp canh tác. Sang thế kỉ XIX, phân bón hóa học, máy kéo chạy bằng hơi nước, máy cày nhiều lưỡi, máy gặt đập được sử dụng rộng rãi.

=> Những thành tựu trên đã tạo ra cuộc cách mạng công nghiệp, làm tăng năng suất lao động, nhiều trung tâm công nghiệp xuất hiện, giao thông vận tải phát triển nhanh chóng.

2. Sự phát triển của văn học và nghệ thuật

- Văn học: trong các thế kỉ XVIII - XIX phát triển rực rỡ với sự xuất hiện của nhiều nhà văn, nhà thơ lớn mà các tác phẩm của họ đã phản ánh khá đầy đủ, toàn diện hiện thực xã hội, đặt nền móng cho văn học hiện đại.

+ Tiêu biểu là: Tấn trò đời của H. Ban-dắc; Nhà thờ Đức Bà Pa-ri, Những người khốn khổ của Vích-to Huy-gô (Pháp); Chiến tranh và hòa bình của Lép Tôn-xtôi (Nga);...

+ Nhiều nhà văn, nhà thơ lớn để lại dấu ấn trong thời kì này như: A. Pu-skin (Nga); Ph. Si-lơ, Ghô-han Gớt (Đức); W. Thác-cơ-rê, S. Đích-ken (Anh);,...

- Âm nhạc: thế kỉ XVIII ghi lại dấu ấn sâu sắc của các nhạc sĩ W. Mô-da (Áo), S. Bách (Đức) với những tác phẩm được coi là mẫu mực cổ điển, thì thế kỉ XIX lại là âm nhạc tràn đầy tình lãng mạn với tên tuổi của L. Bét-thô-ven (Đức), Ph. Sô-panh (Ba Lan), P. I. Trai-cốp-xki (Nga),....

- Kiến trúc

+ Nổi bật là cung điện Véc-xai (Pháp) được hoàn thành đầu thế kỉ XVIII, sau đó tiếp tục được hoàn chỉnh và trở thành một công trình kiến trúc cực kì đồ sộ và lộng lẫy.

- Nghệ thuật

+ Thế kỉ XVIII - XIX, xuất hiện nhiều danh họa với các tác phẩm nổi tiếng, gắn bó với cuộc sống hiện thực. 

+ Tiêu biểu là: Gi. Đa-vít, Ơ. Đơ-croa (Pháp); Ph. Gôi-a (Tây Ban Nha); I. Lê-vi-tan (Nga); V. Van Gốc (Hà Lan);,...

=> Sự phát triển của văn học, nghệ thuật đã góp phần lên án và vạch trần những tệ nạn, bất công trong xã hội đường thời; thức tỉnh, khích lệ người dân nhất là người lao động nghèo khổ đấu tranh cho cuộc sống tự do, hạnh phúc.

Chúc các em học tốt!