1. Vị trí địa lí, phạm vi châu Đại Dương
Châu Đại Dương gồm hai bộ phận là lục địa Ô-xtrây-li-a và vùng đảo châu Đại Dương.
| Lục địa Ô-xtrây-li-a | Vùng đảo châu Đại Dương | |
| Vị trí |
- Nằm ở phía Tây Nam Thái Bình Dương. - Thuộc bán cầu Nam. |
Nằm ở trung tâm Thái Bình Dương. |
| Diện tích | Có diện tích gần 7,7 triệu km2. | Khoảng 1 triệu km2. |
| Đặc điểm |
- Có dạng hình khối rõ rệt do ít bị chia cắt. - Từ Bắc xuống Nam dài hơn 3.000 km. - Từ Tây sang Đông, nơi rộng nhất khoảng 4.000 km. |
- Bao gồm bốn khu vực: Mê-la-nê-di, Mi-crô-nê-di, Pô-li-nê-di, Niu Di-len trải trên không gian rất rộng lớn. - Có nhiều đảo, chủ yếu là đảo nhỏ. |
2. Đặc điểm tự nhiên
a. Địa hình và khoáng sản
| Địa hình | Khoáng sản | |
| Lục địa Ô-xtrây-li-a |
Phía Tây là vùng sơn nguyên Tây Ô-xtrây-li-a: - Độ cao trung bình dưới 500 m. - Trên bề mặt là các hoang mạc cát, hoang mạc đá, cao nguyên và núi thấp như cao nguyên Bác-li, cao nguyên Kim-bơc-li, hoang mạc Vic-to-ri-a lớn,... |
Tập trung nhiều mỏ kim loại như đồng, vàng, ni-ken, bô-xít,... |
|
Ở giữa là vùng đồng bằng Trung tâm: - Lớn nhất là bồn địa Ác-tê-di-an lớn. - Độ cao trung bình dưới 200 m. - Rất khô hạn, bề mặt có nhiều bãi đá, đồng bằng cát, đụn cát. - Nhiều nơi hoang vắng, không có người sinh sống. |
||
|
Phía Đông là dãy Trường Sơn Ô-xtrây-li-a: - Cao trung bình 800 - 1.000 m. - Sườn Đông dốc, sườn Tây thoải dần về phía vùng đồng bằng Trung tâm. |
Tập trung nhiều khoáng sản nhiên liệu: than đá, dầu mỏ, khí tự nhiên. | |
| Vùng đảo châu Đại Dương |
Các đảo, quần đảo nằm gần lục địa Ô-xtrây-li-a hầu hết là các đảo núi cao. |
Có nhiều loại khoáng sản: vàng, sắt, than đá, dầu mỏ,... |
| Các đảo và quần đảo nằm xa bờ đều là các đảo nhỏ, thấp, cấu tạo chủ yếu bởi các đá núi lửa hoặc đá vôi san hô. | Rất nghèo khoáng sản. |
b. Khí hậu
Hầu hết diện tích lục địa xtrây-li-a thuộc đới nóng. Tuy nhiên, khí hậu có sự thay đổi từ Bắc xuống Nam và từ Đông sang Tây.
| Khu vực | Khí hậu | Đặc điểm |
| Dải bờ biển hẹp phía Bắc lục địa | Cận xích đạo. |
- Nhìn chung nóng, ẩm. - Mưa nhiều, lượng mưa từ 1.000 - 1.5000 mm/năm. |
| Phần lớn diện tích lục địa |
- Nhiệt đới. - Có sự khác biệt từ Đông sang Tây. |
Sườn Đông dãy Trường Sơn Ô-xtrây-li-a có khí hậu nhiệt đới: - Ẩm, mưa nhiều, thời tiết mát mẻ. - Lượng mưa từ 1.000 - 1.500 mm/năm. |
|
Từ sườn Tây dãy Trường Sơn Ô-xtrây-li-a đến bờ Tây lục địa có khí hậu nhiệt đới lục địa khắc nghiệt: - Độ ẩm rất thấp, ít mưa (ở trung tâm, lượng mưa dưới 250 mm/năm). - Mùa hạ nóng, mùa đông tương đối lạnh. |
||
| Dải đất hẹp phía Nam lục địa | Cận nhiệt đới. |
- Mùa hạ nóng, mùa đông ấm áp. - Lượng mưa dưới 1.000 mm/năm. |
| Phía Nam đảo Ta-xma-ni-a | Ôn đới. |
c. Sinh vật
Nằm tách biệt với các lục địa khác từ cách đây hàng chục triệu năm, Ô-xtrây-li-a có giới sinh vật tuy nghèo về thành phần loài nhưng lại có nhiều nét đặc sắc và mang tính địa phương cao.
- Các loài thực vật bản địa nổi bật là keo và bạch đàn, riêng bạch bàn có tới 600 loài khác nhau.
- Giới thực vật vô cùng độc đáo, đặc sắc nhất là hơn 100 loài thú có túi. Các loài động vật mang tính biểu tượng quốc gia là gấu túi, đà điểu Ô-xtrây-li-a, thú mỏ vịt, chuột túi.
3. Dân cư, một số vấn đề về lịch sử và văn hoá của Ô-xtrây-li-a
a. Dân cư
- Là nơi có ít dân cư sinh sống. Năm 2020, số dân là 25,5 triệu người.
- Mật độ dân số rất thấp, chỉ khoảng 3 người/km2.
- Phân bố rất không đều:
+ Đại bộ phận dân cư tập trung ở các vùng duyên hải phía Đông, Đông Nam hay Tây Nam.
+ Nhiều khu vực rộng lớn ở sơn nguyên phía Tây Ô-xtrây-li-a và vùng đồng bằng Trung tâm hầu như không có người ở.
- Mức độ đô thị hoá rất cao. Năm 2020, tỉ lệ dân thành thị là 86%. Các thành phố lớn là Xít-ni, Men-bơn, Bri-xbên, Pớc, A-đê-lai, Can-bê-ra đều nằm ở ven biển phía Đông và phía Nam Ô-xtrây-li-a.
- Là đất nước của những người nhập cư. Nơi đây đón nhận người nhập cư, đặc biệt là lao động chất lượng cao đến từ mọi châu lục.
b. Một số vấn đề về lịch sử và văn hoá của Ô-xtrây-li-a
- Người bản địa đã sinh sống trên lục địa Ô-xtrây-li-a từ cách đây khoảng 10.000 năm. Cuối thế kỉ XVIII, thực dân Anh xâm chiếm Ô-xtrây-li-a. Từ năm 1901, Ô-xtrây-li-a trở thành nhà nước liên bang, độc lập trong khối Liên hiệp Anh.
- Ô-xtrây-li-a là quốc gia đa dân tộc, đa tôn giáo, đa văn hoá.
+ Là đất nước có nền văn hoá độc đáo, đa dạng nhờ tồn tại cộng đồng dân cư đa sắc tộc với hơn 150 sắc tộc cùng sinh sống.
+ Có sự dung hoà giữa nhiều nét văn hoá khác nhau trên thế giới với văn hoá bản địa.
+ Tiếng Anh là ngôn ngữ chính thức. Bên cạnh đó, còn có hơn 300 loại ngôn ngữ khác được sử dụng trong giao tiếp, tiêu biểu là tiếng Hoa, tiếng I-ta-li-a, tiếng A-rập, tiếng Hy Lạp, các ngôn ngữ bản địa,...
4. Phương thức con người khai thác, sử dụng và bảo vệ thiên nhiên ở Ô-xtrây-li-a
a. Nông nghiệp
- Để phù hợp với điều kiện khí hậu khô hạn, đồng cỏ thưa,... ngành chăn nuôi, đặc biệt là chăn nuôi cừu được chú trọng phát triển.
- Chăn nuôi gia súc theo hình thức chăn thả là phổ biến. Ngoài ra, chăn nuôi trong các trang trại hiện đại, sử dụng công nghệ cao cũng được chú trọng.
- Các loại cây ưa khô, có khả năng chịu hạn tốt được trồng theo hình thức quảng canh. Ở những nơi đất tốt, khí hậu thuận lợi, được sự hỗ trợ của hệ thống thuỷ lợi, đã hình thành các nông trại trồng lúa mì, nho, cam,...
- Các cơ sở chế biến sản phẩm nông nghiệp như sản xuất len, chế biến thịt, sữa, rượu vang,... nằm gần các cảng biển để phục vụ xuất khẩu.
- Một số vấn đề trong sản xuất nông nghiệp đang rất được quan tâm là bảo vệ nguồn nước, chống hạn hán, chống nhiễm mặn.
b. Công nghiệp
- Việc khai thác khoáng sản được tiến hành từ lâu ở Ô-xtrây-li-a. Hiện nay, Ô-xtrây-li-a vẫn là nước xuất khẩu nhiều khoáng sản như sắt, chì, thiếc, vàng, than đá, khí tự nhiên,...
- Tuy nhiên, những năm gần đây, tốc độ khai thác khoáng sản đã giảm, đồng thời phát triển các ngành công nghiệp chế tạo để nâng cao giá trị xuất khẩu.
c. Dịch vụ
Ô-xtrây-li-a cũng rất phát triển du lịch để khai thác tiềm năng thiên nhiên độc đáo của mình. Đây là một trong những quốc gia phát triển du lịch bậc nhất thế giới.
Lịch sử và Địa lí 7 (Kết nối tri thức với cuộc sống)