a. Tác giả
Chu Thùy Liên, sinh năm 1966
- Quê quán: Điện Biên.
- Dân tộc: Hà Nhì.
- Hiện nay, đang làm việc tại Ban Dân tộc tỉnh Điện Biên.
- Vị trí: Uỷ viên Ban chấp hành Hội Văn học Nghệ thuật các dân tộc thiểu số Việt Nam khóa III, IV; Chi Hội trưởng chi hội Hội Văn học Nghệ thuật Các dân tộc thiểu số Việt Nam, tỉnh Điện Biên; Chi Hội trưởng chi hội Hội dân gian Việt Nam, tỉnh Điện Biên; Hội viên Hội Nhà văn Việt Nam.
=> Gắn bó với cuộc sống vùng dân tộc thiểu số.
b. Tác phẩm
- Hoàn cảnh sáng tác:
- Xuất xứ: In trong tập Thuyền đuôi én, Nhà xuất bản Văn hoá Dân tộc, Hà Nội, 2009.
- Thể thơ:
- Bố cục:
+ Khổ 1: Mùa hoa mận với những niềm vui của người trẻ.
+ Khổ 2: Mùa hoa mận như những tín hiệu nhắc nhở người già, cha mẹ với công việc của mình.
+ Khổ 3: Mùa hoa mận với những cảm xúc của người đi xa quê.
- Hình ảnh Cành mận bung trắng muốt xuyên suốt cả bài thơ, trong câu thơ đầu tiên của khổ 1: hình ảnh đẹp, đặc trưng gợi nhớ gợi thương trong lòng người xa quê
- Hình ảnh trẻ con: con trai háo hức chơi cù, con gái rộn ràng khăn áo, trẻ con vui đùa với những niềm vui thơ ngây, những ước mơ con trẻ dưới cảnh hoa mận: vui vẻ, hồn nhiên
- Biện pháp nghệ thuật:
+ Nhân hóa: Bóng bay nâng ước mơ; nhà trình tường ủ hương nếp, cành mận giục…
+ Ẩn dụ: Cành mận tượng trưng cho cả mùa xuân.
+ Phép điệp: Cành mận bung cánh muốt, giục, lũ con…
→ Có tác dụng gợi hình, giúp việc mô tả sự vật, sự việc được sinh động, cụ thể hơn và có tác dụng gợi cảm giúp biểu hiện tâm tư, tình cảm sâu sắc.
- Tâm trạng: nhớ cuộc sống sinh hoạt hàng ngày, những khung cảnh đẹp gần gũi, quen thuộc, vui tươi.
- Hình ảnh thiên nhiên hoa mận: dấu hiệu của mùa xuân, loại hoa đặc trưng ở miền Tây Bắc, nó trở nên rất đỗi quen thuộc, gần gũi với người dân ở nơi đây.
- Hình ảnh con người: Mẹ chuẩn bị lá, gạo; cha chuẩn bị căng nỏ; người già làm đu.
=> Gia đình đầy đủ mẹ cha và người già, mỗi người một công việc, hối hả, bộn bề lo cho tổ ấm của mình.
- Biện pháp nghệ thuật: Điệp từ "giục" mang màu sắc nhân hóa đứng ở đầu các dòng thơ vừa nhấn mạnh và vừa gợi không khí náo nức,vừa gợi niềm vui rộn ràng trong hoạt động sinh hoạt hàng ngày; vừa gợi sự gần gũi, thân thiết, gắn bó giữa thiên nhiên và cuộc sống con người. Tất cả tạo nên một bức tranh thiên nhiên, con người tuyệt đẹp.
- Tâm trạng: nhớ da diết quê hương, cuộc sống gia đình đầm ấm.
3. Khổ 3
- Hình ảnh "Cành mận bung cánh muốt": tô đậm cảm xúc chủ đạo của bài thơ, là tín hiệu đặc trưng của mùa xuân Tây Bắc và cũng là nốt nhấn cảm xúc của nhân vật trữ tình.
- Không gian gần gũi, ấm áp mang đậm hương vị Tây Bắc hiện lên qua các hình ảnh: nhà ủ nếp hương; lửa hồng trong bếp.
- Biện pháp nhân hóa nhà "ủ" và lửa hồng "nở hoa": không gian núi rừng gần gũi, ấm áp.
- Nỗi nhớ của người đi xa: Người đi xa luôn nhớ da diết về quê hương và hoa mận như dẫn lối họ trở về với quê hương.
- Dòng thơ cuối kết thúc bằng dấu ba chấm để thể hiện tâm tư, nỗi nhớ thương sâu sắc của người xa quê, trong đó có tác giả. "Lối trở về" ở đây là con đường trở về quê hương, nơi mà người con luôn hướng về.
- Bài thơ thể hiện nỗi nhớ quê hương của những người con đi xa quê khi nhìn thấy hoa mận nở rộ, cho thấy một tình yêu tha thiết, khắc khoải với quê hương.
- Khắc hạa thành công bức tranh mùa xuân mang vẻ đẹp bình yên ở bản làng Tây Bắc vào mùa xuân với màu trắng của hoa mận hòa cùng với hoạt động rộn ràng, hối hả của dân làng khiến cho bức tranh trở nên có hồn, làm cho những người đi xa luôn hướng về với quê hương với những gì mộc mạc và giản dị nhất.
- Gửi gắm tình yêu thương và trân trọng của tác giả với con người, cảnh vật và thiên nhiên nơi đây.
- Hình ảnh giản dị, gần gũi, thân thuộc.
- Ngòi bút miêu tả tinh tế, tài hoa.
- Bài thơ mang âm hưởng vừa yêu đời, vừa nhẹ nhàng lại vừa trầm lắng, tha thiết.
Ngữ văn 10 (Cánh diều)