Mùa phơi sân trước

  MÙA PHƠI SÂN TRƯỚC

Nguyễn Ngọc Tư

I. Tìm hiểu chung về tác giả, tác phẩm

1. Tác giả

- Nguyễn Ngọc Tư (1976), quê ở Cà Mau.

- Bà là một nhà văn, thành viên Hội Nhà văn Việt Nam.

- Đề tài sáng tác: những câu chuyện đời thường của người nông dân bình dị, quê mùa nhưng lôi cuốn bởi cái nhìn đầy chân thật và nhân hậu.

- Phong cách: ngôn ngữ đậm chất Nam Bộ, bình dị, gần gũi với cuộc sống đời thường.

- Các tác phẩm tiêu biểu: Ngọn đèn không tắt (tập truyện ngắn, 2000), Ông ngoại (tập truyện ngắn thiếu nhi, 2001), Giao thừa (2003), Cánh đồng bất tận (2005),…

2. Tác phẩm

a. Xuất xứ: nằm ở phần 06 trong truyện ngắn Bánh trái mùa xưa.

b. Thể loại: 

c. Phương thức biểu đạt: 

d. Bố cục:

II. Những đặc điểm của tản văn được thể hiện trong văn bản

1. Chất trữ tình và cái tôi

a. Chất trữ tình

- Toàn bộ tác phẩm được kể theo dòng hồi tưởng của nhân vật tôi với những tình cảm, cảm xúc, tâm trạng khác nhau.

- Khung cảnh thiên nhiên và cảnh vật trong kỉ niệm về mùa phơi sân trước: 

    + Mở đầu văn bản là khung cảnh thiên nhiên quanh con đường quê. 

    + Khung cảnh thiên nhiên của Mùa Chạp.

    + Khung cảnh giàn phơi, ép chuối,....

    + Khung cảnh nhớ lại những món ăn ngon.

- Con người được đặt trong mối quan hệ bình dị, thân thương, đẹp đẽ. 

- Ngôn từ giàu cảm xúc, giàu tính tạo hình kết hợp cùng giọng điệu tâm tình, thủ thỉ.

b. Cái tôi

- Tác giả xưng "mình", gọi "người ta", một cách xưng hô thân tình, giúp thể hiện được sự thương mến, đồng cảm, chẳng hạn như: Người nhà quê hồi mình con nít toàn người nghèo; Mình dại hơn cả tuổi mười ba, không hiểu câu đó mấy, nên vẫn muốn má bày thật nhiều thứ trên giàn phơi nhà mình, chớ không phải còm nhom chút dưa kiệu, dưa hành, chút chuối khô... Nên Chạp sau mình vẫn nhắc, má lại nói ta đâu cần phải có cái mà người ta có...

- Thể hiện cảm xúc thấm đẫm trong từng sự việc mà tác giả quan sát (như quết bánh phồng tôm, làm kiệu, phơi chuối,...) và thể hiện trong nỗi xót xa cho những phận nghèo.

2. Ngôn ngữ

- Con đường xóm cặp mé sông.

- Có thể đạp xe thong dong mà đã đời nghiêng ngó.

- Sân nhà quê hồi ấy cũng rặt sân đất.

- Những con cá nằm nhuộm nắng cho đỏ au da thịt.

- Gió chướng khoác lên làng mạc một vẻ mơ màng, đường uốn lượn theo sông, và dòng chảy đó thẳm suốt thoắt ẩn thoắt hiện sau những lùm cây hoang dại.

3. Chủ đề

Tác phẩm Mùa phơi sân trước đã đưa đến hình ảnh giàn phơi đặc biệt vào tháng Chạp của một miền quê nghèo ở Nam Bộ, qua đó tác giả thể hiện tình yêu thương sâu sắc đối với cảnh vật quê hương và thân phận con người.

4. Tình cảm, cảm xúc của người viết

- Yêu mến, nhớ nhung, bồi hồi, xao xuyến,... với những món ăn mang hương vị quê nhà.
   + Chuối phơi đủ nắng có thể ăn tới ra Giêng, mật lặn vào trong vừa ăn vừa tợp miếng trà, hoặc ngào qua với khóm, me,... đem dầm nước đá uống cũng ngon thấu trời.

   + Vậy là nước miếng mình ứa ra, trên từng mét đường về nhà ngoại.

   + Tâm hồn mệt nhoài với những món ăn cực kì mời gọi trong sân thiên hạ.

   + Cái hủ mắm tép dầm nắng sát hàng rào làm mình nhớ nhung chuối chát, khế chua cùng với gừng xắt mịn thì mâm mứt tắc đỏ au đằng kia làm mình lịm chết một cách lim dim như tụi kiến.

III. Trả lời câu hỏi trong sách giáo khoa

Câu 1 (trang 89, SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Tìm một số từ ngữ, hình ảnh thể hiện tình cảm, cảm xúc của tác giả khi nhớ lại những kỉ niệm về “mùa phơi sân trước”. Đó là tình cảm, cảm xúc gì?

- Một số từ ngữ, hình ảnh:

   + Chuối phơi đủ nắng có thể ăn tới ra Giêng, mật lặn vào trong vừa ăn vừa tợp miếng trà, hoặc ngào qua với khóm, me,...đem dầm nước đá uống cũng ngon thấu trời.

   + Cái hủ mắm tép dầm nắng sát hàng rào làm mình nhớ nhung chuối chát, khế chua cùng với gừng xắt mịn thì mâm mứt tắc đỏ au đằng kia làm mình lịm chết một cách lim dim như tụi kiến.

   + Nắng gió khiến mọi niềm vui, nỗi buồn bày ra như một cuộc diễu hành, không che giấu khách qua đường.

    + Bỗng nghe nhẹ nhõm khi nhìn theo bóng nhỏ đưa chiếc đò về bên kia sông.

- Đó là tình cảm, cảm xúc: yêu mến, nhớ nhung, bồi hồi, xao xuyến,... với những món ăn mang hương vị quê nhà, đồng thời là niềm thương đối với những mảnh đời nghèo khó.

Câu 2 (trang 89, SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Nhận xét về chất trữ tình trong văn bản trên.

Chất trữ tình được thể hiện rõ qua những cảm xúc, suy nghĩ nhân văn của tác giả kết hợp với những hình ảnh miêu tả chân thực, mộc mạc song vẫn đầy chất thơ đối với quê hương.

Câu 3 (trang 89, SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Em cảm nhận được điều gì về cái “tôi” của tác giả đã thể hiện trong văn bản?

Cái tôi của tác giả trong văn bản được thể hiện qua:
- Cách tác giả xưng "mình", gợi "người ta", một cách xưng hô thân tình, giúp thể hiện được sự thương mến, đồng cảm.

- Thể hiện cảm xúc thấm đẫm trong từng sự việc mà tác giả quan sát thể hiện trong nỗi xót xa cho những phận nghèo.

-  Cái tôi của tác giả rất chân thực, nhẹ nhàng mà sâu lắng.

Câu 4 (trang 89, SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Xác định chủ đề của văn bản và cho biết dựa vào đâu để em xác định như vậy.

Tác phẩm Mùa phơi sân trước đã đưa đến hình ảnh giàn phơi đặc biệt phong phú vào tháng Chạp của một miền quê nghèo ở Nam Bộ, qua đó tác giả thể hiện tình yêu thương sâu sắc đối với cảnh vật quê hương và thân phận con người.

- Có thể xác định chủ đề dựa vào:

+ Nhan đề văn bản

+ Từ ngữ, hình ảnh trong văn bản.

+ Các ý, các câu, các đoạn được triển khai trong văn bản

Câu 5 (trang 89, SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Chỉ ra những đặc điểm của tản văn thể hiện trong văn bản trên.

- Văn bản văn xuôi ngắn gọn, mang tính trữ tình, tự sự, miêu tả sâu sắc về những kỉ niệm đẹp đẽ của tác giả trước mùa phơi sân trước. Qua văn bản, tác giả bộc lộ trực tiếp tình cảm yêu mến, suy nghĩ vấn vương về những kỉ niệm nơi đây. 

- Chất trữ tình: được tạo nên từ chính hình ảnh thiên nhiên cùng những cảm xúc, suy nghĩ sâu sắc của tác giả. Qua đó tạo nên rung động, hình dung cho bạn đọc về mọi vật nơi đây. 

- Cái tôi nhà văn vô cùng tinh tế, nhạy cảm.

- Ngôn ngữ trong văn bản vô cùng giản dị, quen thuộc, sinh động và mang hơi hướng trữ tình.