Giáo dục kinh tế và pháp luật lớp 10 (Kết nối tri thức với cuộc sống)
Bài 2: Các chủ thể của nền kinh tếLí thuyếtEm hãy nghe bài hát “Bài ca xây dựng” (sáng tác: Hoàng Vân) và trả lời câu hỏi:
1/ Nội dung bài hát ca ngợi những người lao động đang tham gia hoạt động kinh tế nào?
Những người lao động trong bài hát đang tham gia hoạt động xây dựng nhà cửa, kiến thiết các công trình kiến trúc độc đáo,...
2/ Họ có đóng góp gì cho nền kinh tế?
Họ xây dựng nhà ở phục vụ nhu cầu thiết yếu của cuộc sống, xây dựng cơ sở hạ tầng, thúc đẩy các ngành nghề kinh tế khác phát triển, góp phần thúc đẩy hoạt động du lịch,...
Em hãy quan sát tranh và đọc trường hợp sau để trả lời câu hỏi:
Anh Q là chủ một doanh nghiệp chuyên sản xuất đồ nội thất, luôn quan tâm đến việc đáp ứng nhu cầu, thị hiếu của khách hàng. Anh dày công nghiên cứu, tạo ra nhiều sản phẩm có chất lượng tốt, mẫu mã đẹp, sử dụng nguyên liệu thân thiện với môi trường được người tiêu dùng trong và ngoài nước ưa chuộng. Bên cạnh đó, anh cũng luôn quan tâm đến việc nâng cao hiệu quả kinh doanh, cải tiến kĩ thuật, phương thức quản lí, thực hiện kinh doanh có đạo đức và trách nhiệm xã hội. Doanh nghiệp của anh góp phần giải quyết việc làm, tạo thu nhập cho nhiều lao động ở địa phương, đóng thuế cho ngân sách nhà nước và tham gia tích cực vào hoạt động từ thiện,...
Các nhân vật trong các bức tranh và anh Q tham gia vào nền kinh tế với vai trò là chủ thể gì? Họ có đóng góp gì cho đời sống xã hội?
- Tranh 1: Cổ đông của công ty may mặc ABC là chủ thể sản xuất
=> Góp vốn cho công ty làm ăn và phát triển, từ đó góp phần giải quyết việc làm, tạo thu nhập cho nhiều lao động ở địa phương, đóng thuế cho ngân sách nhà nước.
- Tranh 2: là chủ thể sản xuất, công nhân may của công ty ABC
=> Góp phần phát triển tạo ra các sản phẩm may mặc cho công ty, giúp cho người tiêu dùng có thể tiếp cận đến các sản phẩm của công ty sản xuất.
- Anh Q là chủ thể sản xuất của doanh nghiệp chuyên sản xuất đồ nội thất
=> Góp phần giải quyết việc làm, tạo thu nhập cho nhiều lao động ở địa phương, đóng thuế cho ngân sách nhà nước và tham gia các hoạt động từ thiện.
Em hãy quan sát tranh và đọc thông tin để trả lời câu hỏi:
Nền kinh tế có nhiều khởi sắc khiến tiêu dùng của người dân có xu hướng tăng. Nhờ vậy, hàng hoá, dịch vụ tiêu thụ nhanh hơn, kích thích sản xuất, kinh doanh phát triển. Nhu cầu, thị hiếu của người tiêu dùng ngày càng phong phú, đa dạng là động lực quan trọng, định hướng cho sản xuất phát triển. Trong nền kinh tế thị trường, người tiêu dùng còn thể hiện trách nhiệm đối với sự phát triển bền vững của xã hội như: lựa chọn tiêu dùng những hàng hoá thân thiện với môi trường, không sử dụng sản phẩm của những doanh nghiệp gây ô nhiễm, tàn phá môi trường, gây độc hại với sức khoẻ con người....
1/ Các nhân vật trong các bức tranh tham gia nền kinh tế với vai trò là chủ thề gì?
- Các nhân vật trong các tranh đóng vai trò là chủ thể tiêu dùng (Cụ thể ở đây, hàng hóa họ đang sử dụng là sữa và các sản phẩm chế biến từ sữa với mục đích để uống, để làm bánh).
2/ Người tiêu dùng có vai trò gì đối với sự phát triển của xã hội? Vì sao người tiêu dùng phải có trách nhiệm đối với sự phát triển bên vững của xã hội?
- Chủ thể tiêu dùng có vai trò định hướng, tạo động lực cho sản xuất phát triển (Khi người tiêu dùng có nhu cầu về một hàng hóa nào đó, sẽ góp phần thúc đẩy sản xuất mặt hàng đó lên, ngược lại khi nhu cầu của người tiêu dùng giảm, ngành sản xuất các mặt hàng đó sẽ điều chỉnh giảm nguồn hàng hóa cung cấp).
- Người tiêu dùng phải có trách nhiệm đối với sự phát triển bền vững của xã hội vì người tiêu dùng là lực lượng chiếm đại đã số trong xã hội. Mỗi lựa chọn của người tiêu dùng đều có sự ảnh hưởng nhất định đối với đời sống xã hội. Bởi vậy người tiêu dùng nên thể hiện trách nhiệm của mình bằng cách lựa chọn tiêu dùng những hàng hóa thân thiện với môi trường, không sử dụng những sản phẩm chế biến từ động vật hoang dã, sản phẩm của những doanh nghiệp gây ô nhiễm, tàn phá môi trường, gây độc hại đến sức khỏe con người.
Em hãy quan sát tranh và đọc các thông tin để trả lời câu hỏi:
(1) Nhà phân phối hàng hoá là người mua, trữ hàng và bán lại cho các đại lí hay nhà bán lẻ, giúp việc lưu thông hàng hoá tập trung về đầu mối và phân phối đi các nơi nhanh gọn, hiệu quả.
(2) Môi giới việc làm là trung gian giữa người có nhu cầu kiếm việc làm và người có nhu cầu thuê mướn lao động thông qua việc cung cấp các thông tin về việc làm và người lao động để được hưởng phí môi giới, giúp cho việc tìm kiếm việc làm và người lao động thuận lợi, nhanh chóng hơn.
Chủ thể tham gia hoạt động kinh tế trong mỗi bức tranh trên là ai? Hoạt động của họ có đóng góp gì cho đời sống xã hội?
Chủ thể tham gia hoạt động kinh tế trong bức tranh trên là chủ thể trung gian: Nhà phân phối hàng hóa, môi giới việc làm. Họ giúp việc lưu thông hàng hoá, làm cầu nối giữa người bán với người mua (tức là cầu nối giữa chủ thể sản xuất và chủ thể tiêu dùng), giúp cho việc tìm kiếm việc làm của người lao động thuận lợi, nhanh chóng hơn.
Em hãy cùng nhóm học tập quan sát hình ảnh, đọc các thông tin sau để trả lời câu hỏi:
(1) Đại dịch COVID – 19 gây tác động lớn đến mọi mặt đời sống kinh tế – xã hội. Chính phủ đã nhanh chóng ban hành những cơ chế, chính sách như giãn nợ, miễn giảm thuế.... nhằm tháo gỡ kịp thời các khó khăn trong hoạt động sản xuất, kinh doanh, giảm thiểu tối đa số doanh nghiệp, hợp tác xã, hộ kinh doanh tạm ngừng hoạt động, giải thể, phá sản do tác động bởi dịch bệnh.
(2) Đảng và Nhà nước luôn đặt vấn đề giải quyết đói nghèo trong chiến lược phát triển kinh tế – xã hội bền vững của cả nước và từng địa phương. Nhà nước đã triển khai các chương trình xoá đói giảm nghèo đến các vùng miền núi, vùng sâu, vùng xa, biên giới và hải đảo. Điều đó đã tạo chuyển biến tích cực về sản xuất, cải thiện, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của người dân, giảm khoảng cách phát triển giữa các dân tộc và các vùng miền trong nước.
1/ Nội dung các hình ảnh trên thể hiện Nhà nước đã làm gì để tạo điều kiện cho các chủ thể kinh tế được tự chủ, tổ chức các hoạt động kinh tế thuận lợi?
- Nhà nước tạo môi trường pháp lí thuận lợi và đảm bảo ổn định chính trị xã hội cho sự phát triển kinh tế. Nhà nước cũng tổ chức các hội nghị với các doanh nghiệp để có thể bàn bạc, thảo luận, đưa ra những giải pháp trước những khó khăn, thử thách.
2/ Thông tin 1 cho thấy Nhà nước đã làm gì trước những khó khăn của nền kinh tế do tác động của đại dịch COVID – 19?
- Thông tin 1 cho thấy Nhà nước đã nhanh chóng ban hành những cơ chế, chính sách như giãn nợ, miễn giảm thuế.... nhằm tháo gỡ kịp thời các khó khăn trong hoạt động sản xuất, kinh doanh: giảm thiểu tối đa số doanh nghiệp, hợp tác xã, hộ kinh doanh tạm ngừng hoạt động, giải thể, phá sản do tác động bởi địch bệnh.
3/ Thông tin 2 cho biết Nhà nước đã làm gì để giải quyết vấn đề đói nghèo trong xã hội, thực hiện tăng trưởng kinh tế gắn liền với tiến bộ xã hội, bảo đảm định hướng xã hội chủ nghĩa?
Thông tin 2 cho biết Nhà nước đã triển khai các chương trình xoá đói giảm nghèo đến các vùng miễn núi, vùng sâu, vùng xa, biên giới và hải đảo. Điều đó đã tạo chuyển biến tích cực về sản xuất, cảii thiện, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của người dân, giảm khoảng cách phát triển giữa các dân tộc và các vùng miền trong nước.
a. Đáp ứng nhu cầu người tiêu dùng muốn sử dụng sản phẩm sạch, đạt chuẩn an toàn, có thương hiệu uy tín, được bán ở những nơi tin cậy, nhiều đơn vị sản xuất đã làm ra sản phẩm đạt tiêu chuẩn VietGAP và liên kết với nhiều siêu thị, hội chợ để cung ứng hàng nông sản sạch.
1/ Em hiểu thế nào là tiêu dùng an toàn ?
- Tiêu dùng an toàn là sử dụng những sản phẩm đạt chuẩn chất lượng, nhãn hiệu có tên tuổi trên thị trường uy tín, chất lượng, đạt tiêu chuẩn VietGAP và thân thiện với môi trường.
2/ Để thực hiện tiêu dùng an toàn vai trò của người tiêu dùng, người sản xuất, chủ trung gian được thể hiện như thế nào?
Để thực hiện tiêu dùng an toàn, vai trò của người tiêu dùng, người sản xuất, chủ thể trung gian là vô cùng quan trọng.
- Người tiêu dùng cần: lựa chọn tiêu dùng những hàng hóa thân thiện với môi trường, không sử dụng những sản phẩm chế biến từ động vật hoang dã, sản phẩm của những doanh nghiệp gây ô nhiễm, tàn phá môi trường, gây độc hại đến sức khỏe con người.
- Người sản xuất cần: cung cấp những hàng hóa, dịch vụ không gây tổn hại đến sức khỏe là lợi ích của con người trong xã hội.
b. Tập đoàn N là một doanh nghiệp nhà nước, chuyên đầu tư, sản xuất, kinh doanh lĩnh vực bưu chính và viễn thông. Bên cạnh việc duy trì và phát triển các dịch vụ viễn thông cốt lõi, Tập đoàn N tham gia mạnh vào thị trường dịch vụ số, cung cấp các dịch vụ chuyển đổi số cho các cơ quan, tổ chức, cá nhân trên cả nước, phát triển mạnh giải pháp đô thị thông minh, đồng thời phát triển dịch vụ số cá nhân.
1/ Em hãy nêu những đóng góp của tập đoàn N đối với đời sống xã hội.
Những đóng góp cùa tập đoàn N đối với đời sống xã hội là: Cung cấp dịch vụ bưu chính viễn thông, duy trì và phát triển các dịc vụ viễn thông, cung cấp dịch vụ chuyển đổi số cho cơ quan, tổ chức, cá nhân cho cả nước, phát triển mạnh giải pháp đô thị thông minh, phát triển dịch vụ số cá nhân.
2/ Theo em, thông qua tập đoàn N, nhà nước thể hiện vai trò chủ thể kinh tế như thế nào?
Theo em, thông qua tập đoàn N, nhà nước tạo môi trường kính tế vĩ mô ôn định cho phát triển kinh tế như xây dựng chiến lược, quy hoạch, kế hoạch phát triển, ban hành các chính sách, trực tiếp đầu tư vào một số lĩnh vực để dẫn dắt nền kinh tế phát triển theo mục tiêu; xây dựng kết cấu hạ tầng sản xuất, kết cấu hạ tầng xã hội, phát triển và kinh doanh những dịch vụ công cộng như bảo đảm an ninh, quốc phòng, tài chính, tín dụng, năng lượng, giao thông, viễn thông.
a. Sinh ra và lớn lên trong gia đình có hoàn cảnh khó khăn nên anh V phải tìm việc làm sau khi tốt nghiệp trung học phổ thông. Sau vài năm vất và làm thuế, tích luỹ được một số tiền nhỏ, anh quyết định mua phỏng bạt, bàn ghế làm dịch vụ cho thuê, tạo việc làm và thu nhập ổn định cho bản thân và gia đình. Được sự tư vấn của cán bộ xã, anh vay vốn từ ngân hàng, đầu tư một chuỗi hoạt động kinh doanh sự kiện trọn gói, mỗi năm thu về hàng trăm triệu đồng, tạo việc làm cho gần chục nhân công là các thanh niên trong xã. Anh còn tích cực tham gia các hoạt động hỗ trợ, giúp đỡ những người có hoàn cảnh khó khăn.
1/ Anh V đã tổ chức hoạt động sản xuất kinh doanh để tạo việc làm, thu nhập cho bản thân và thể hiện trách nhiệm công dân khi tham gia hoạt động kinh tế như thế nào?
- Anh V đã tích lũy một số tiền, mua phông bạt, bàn ghế làm dịch vụ cho thuê. Sau khi nhân được sự tư vấn, anh vay vốn ngân hàng, đầu tư hoạt động kinh doanh tổ chức sự kiện. Từ đó, tạo việc làm và thu nhập ổn định cho bản thân và gia đình, tạo việc làm cho gần chục nhân công là các thanh niên trong xã. Anh còn tích cực tham gia các hoạt động hỗ trợ, giúp đỡ những người có hoàn cảnh khó khăn.
2/ Em có suy nghĩ gì từ câu chuyên lập nghiệp của anh V?
- Từ câu chuyện lập nghiệp của anh V, em cảm thấy anh là một người có chí hướng và biết phấn đấu vì sự nghiệp, không ngại khó, gian nan, vất vả và đã xây dựng sự nghiệp thành công. Bản thân em cảm thấy nên học tập sự nỗ lực và ý chí của anh V.
b. Cuộc vận động "Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam" kêu gọi các tổ chức, cả nhân ưu tiên mua sắm, sử dụng hàng Việt Nam thay vì sử dụng hàng nhập khẩu có chất lượng, giá cả, công dụng tương đương, tạo điều kiện cho các doanh nghiệp Việt Nam phát triển sản xuất kinh doanh, nâng cao sức cạnh tranh, đáp ứng nhu cầu của người tiêu dùng và đóng góp cho ngân sách nhà nước. Cuộc vận động đã phát huy mạnh mẽ lòng yêu nước, ý chí tự lực, tự cường, tự tôn dân tộc, xây dựng văn hoá tiêu dùng của người Việt Nam, có ý nghĩa sâu sắc đối với sự phát triển bền vững của kinh tế đất nước.
1/ Nếu nhận xét của em về cuộc vận động “Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam".
- Cuộc vận động “Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam” giúp cho các doanh nghiệp Việt Nam phát triển sản xuất kinh doanh, nâng cao sức cạnh tranh, đáp ứng nhu cầu của người tiêu dùng và đóng góp cho ngân sách nhà nước. Cuộc vận động còn phát huy mạnh mẽ ý chí yêu nước, lòng tự hào dân tộc, phát huy bản sắc văn hóa dân tộc.
2/ Em đã cùng gia đình hưởng ứng cuộc vận động này như thế nào?
Em đã cùng gia đình hưởng ứng cuộc vận động bằng cách hàng ngày mua các sản phẩm đồ tiêu dùng là hàng Việt Nam, ngoài ra em cũng tìm hiểu và sử dụng một số nhãn hiệu quần áo, giày dép của Việt Nam. Bên cạnh đó em cũng giới thiệu các sản phẩm là hàng Việt Nam đến cho mọi người xung quanh cùng ủng hộ và tin dùng.
a. Nghe tin nông dân một số nơi đang lao đao vì hàng ngàn tấn nông sản không tiêu thụ được, Trủ Hra siêu thị mua 5 kg củ cải về ăn dần nhưng bị ngăn lại. "Nhà chỉ có hai mẹ con, cậu mua nhiều củ cải làm gì".
Nếu là T, em sẽ nói gì với H?
Nếu là T, em sẽ nói với H là: Tuy mình không ăn hết nhưng có thể mua để giải cứu hàng nông sản của người dân, giúp người trồng có thêm thu nhập và lấy lại nguồn vốn để canh tác. Nếu không ăn hết có thể chia sẻ cho người có hoàn cảnh khó khăn hơn mình.
b. Chị P vui mừng báo tin cho K có công ty môi giới việc làm trên mạng Intemet giới thiệu chị làm nhân viên bán hàng của siêu thị X với mức lệ phí môi giới 300 000 đồng.
Nếu là K, em sẽ nói gì với chị P?
Nếu là K, em sẽ nói với chị P rằng: Nên tìm hiểu kĩ về công ty môi giới trên Internet xem có uy tín và đủ tin cậy hay không. Đồng thời tìm hiểu siêu thị X có đang tuyển nhân viên hay không. Nên cẩn thận tránh trường hợp bị lừa đảo.
Em hãy viết bài chia sẻ việc bản thân hoặc gia đình em đã tham gia nền kinh tế với tư cách một chủ thể kinh tế và đã thể hiện vai trò của chủ thể đó như thế nào.
Em có thể dựa vào các gợi ý sau để hoàn thành bài viết:
- Bản thân em và gia đình đóng vai trò là chủ thể gì đối với nền kinh tế? (Chủ thể sản xuất, chủ thể tiêu dùng?,...)
- Em và gia đình đã thực hiện vai trò chủ thể đó như thế nào?
- Nêu lên những hành động cụ thể mà em và gia đình đã thực hiện.
- Nêu cảm nghĩ của em khi thực hiện những điều đó.
Em hãy thiết kế một sản phẩm truyền thông (viết khẩu hiệu, vẽ tranh) thể hiện thông điệp phát triển kinh tế phải gắn liên với bảo vệ môi trường.
Em có thể dựa trên các hoạt động giúp phát triển kinh tế đồng thời gắn với bảo vệ môi trường mà em quan sát được, hoặc em thực hiện trong cuộc sống hằng ngày như: Sử dụng các sản phẩm thân thiện với môi trường, được làm từ nguyên liệu thiên nhiên, quy trình sản xuất sản phẩm thân thiện với môi trường,... Từ đó tìm kiếm nguồn cảm hứng để thiết kế sản phẩm truyền thông.