Bài 6. Một số vấn đề an ninh toàn cầu

- Tình trạng mất an ninh lương thực là vấn đề toàn cầu.

 - Năm 2021, thế giới có khoảng 2,3 tỉ người (29,3% số dân thế giới) bị đói, thiếu dinh dưỡng, trong đó Đông Phi, Trung Phi và Nam Á là những khu vực chịu tác động mạnh nhất của nạn đói.

Đang đứng trước nhiều thách thức, đe doạ trên toàn cầu.

- Nguồn nước trên nhiều hệ thống sông bị ô nhiễm, cạn kiệt. Ước tính trên toàn thế giới có khoảng hơn 2 tỉ người sống ở các quốc gia thiếu hụt nguồn cung cấp nước.

- Trong cùng một lưu vực sông, việc khai thác lợi ích kinh tế từ khu vực thượng nguồn có thể gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến môi trường sinh thái cùng như hoạt động kinh tế của người dân ở khu vực hạ nguồn như lưu vực sông Gioóc-đan (Jordan), sông Ti-grơ (Tigris) và Ơ-phrát (Euphrates), sông Nin (Nile), sông Hằng, sông Mê Công,...

- Thế giới vẫn phụ thuộc nhiều vào nhiên liệu hoá thạch, trong khi đó, trữ lượng và sản lượng một số nguồn năng lượng hoá thạch có xu hướng giảm.

- Hầu hết các khu vực có vị trí chiến lược về năng lượng, đặc biệt là dầu mỏ như Tây Nam Á, Trung Á, Mỹ Latinh, Bắc Phi, Biển Đông,... là mục tiêu cạnh tranh sức ảnh hưởng của các cường quốc, làm cho vấn đề an ninh năng lượng trở nên phức tạp.

- Là vấn đề mới của an ninh toàn cầu trong bối cảnh bùng nổ công nghệ thông tin, trở thành một trong các thách thức lớn về kinh tế và an ninh quốc gia.

- Các hoạt động gây mất an toàn an ninh mạng trên thế giới ngày càng nhiều và diễn biến nhanh, phức tạp, tinh vi hơn.

- Chủ yếu do hoạt động sản xuất, sinh hoạt của con người.

- Xung đột tài nguyên nước giữa các quốc gia ở nhiều lưu vực sông có xu hướng gia tăng.

- Nguồn nước bị suy giảm cả về trữ lượng và chất lượng.

- Dẫn đến nguy cơ bất ổn chính trị - xã hội do những tranh chấp trong sử dụng chung lưu vực sông. 

- Nhiên liệu hoá thạch đối mặt với nguy cơ cạn kiệt trong tương lai.

- Những bất ổn: xung đột, mâu thuẫn ở nhiều nước và khu vực đã ảnh hưởng đến nguồn cung và giá dầu mỏ thế giới, càng làm vấn đề an ninh năng lượng toàn cầu căng thẳng hơn.

- Các cuộc tấn công an ninh mạng xuyên quốc gia có thể làm đứt gãy chuỗi cung ứng, gây thiệt hại lớn đến nền kinh tế toàn cầu.

- Các cuộc tấn công hệ thống hạ tầng thông tin, truyền thông quốc gia có thể gây ảnh hưởng đến an ninh, hoà bình thế giới.

- Khẩn cấp cung cấp lương thực và cứu trợ nhân đạo cho những vùng có nguy cơ cao nhất.

 - Tăng sản xuất lương thực, tăng năng suất và sản xuất nông nghiệp bền vững.

 - Tăng cường phát huy vai trò của các tổ chức quốc tế như Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên hợp quốc (FAO), Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), Chương trình Lương thực thế giới (WFP), trong sản xuất và phân phối lương thực toàn cầu.

 - Các nước chủ động đảm bảo an ninh lương thực quốc gia bằng nhiều biện pháp: phát triển sản xuất lương thực, bình ổn giá lương thực, chính sách thương mại ưu tiên nhóm hàng lương thực, thực phẩm,...

Cần có sự chung tay của các tổ chức quốc tế và mỗi quốc gia.

- Các tổ chức quốc tế thường xuyên phối hợp nghiên cứu, thảo luận, triển khai những sáng kiến hành động nhằm giải quyết các thách thức của vấn đề an ninh nguồn nước.

- Các quốc gia khan hiếm nước và các quốc gia trong cùng một lưu vực sông cần tăng cường hợp tác, chia sẻ và kiểm soát nguồn nước.

- Mỗi quốc gia đồng thời chủ động bảo vệ nguồn nước, khắc phục tình trạng ô nhiễm nước và đầu tư phát triển hệ thống thuỷ lợi, công nghệ xử lí nước và tái sử dụng nước,... để đảm bảo an ninh nguồn nước quốc gia.

- Sử dụng tiết kiệm, khai thác hợp lí, tìm kiếm và đưa vào sử dụng các nguồn năng lượng thay thế.

- Các tổ chức quốc tế phát huy vai trò, tăng cường đối thoại, đàm phán và hợp tác về vấn đề năng lượng. 

- Tổ chức các nước xuất khẩu dầu mỏ (OPEC) có vai trò điều phối hoạt động sản xuất dầu khí phù hợp với tình hình kinh tế - chính trị thế giới.

- Cơ quan Năng lượng tái tạo quốc tế (IRENA) và Liên hợp quốc đẩy mạnh chuyển đổi, thúc đẩy gia tăng sử dụng năng lượng tái tạo khắp thế giới.

- Mỗi quốc gia chủ động kiểm soát sử dụng năng lượng hiệu quả và có trách nhiệm.

Đảm bảo an ninh mạng và làm chủ không gian mạng đã trở thành một trong những nhiệm vụ cấp bách được nhiều quốc gia đặc biệt quan tâm. Các quốc gia, tổ chức, liên minh quốc tế đã cùng nhau:

- Xây dựng các chiến lược, luật an ninh mạng.

- Thành lập và tăng cường phối hợp giữa các lực lượng chuyên trách về an ninh mạng, phòng chống khủng bố mạng, tội phạm mạng,...

- Đầu tư đào tạo ngành an ninh mạng, tăng cường phòng thủ an ninh mạng, các tiêu chuẩn an ninh kĩ thuật số, luật an toàn dữ liệu, thành lập đơn vị an ninh mạng quốc gia,...