Tính chất nhiệt đới của khí hậu Việt Nam được thể hiện qua:
- Nhiệt độ không khí trung bình năm trên cả nước đều lớn hơn 20oC (trừ vùng núi cao) và tăng dần từ Bắc vào Nam.
- Số giờ nắng đạt từ 1 400 - 3 000 giờ/năm, cán cân bức xạ từ 70 - 100 kcal/cm2/năm.
- Nước ta có độ ẩm không khí cao, trung bình trên 80%.
- Lượng mưa lớn, trung bình dao động từ 1 500 - 2 000 mm/năm.
- Việt Nam nằm trong phạm vi hoạt động của Tín phong bán cầu Bắc. Mặt khác, nước ta còn chịu ảnh hưởng mạnh mẽ của các khối khí hoạt động theo mùa.
- Nước ta chịu ảnh hưởng của gió mùa đông và gió mùa hạ:
| Loại gió mùa | Thời gian | Ảnh hưởng |
| Gió mùa đông | Từ tháng 11 đến tháng 4 năm sau. |
Miền Bắc chịu ảnh hưởng của khối khí lạnh từ phía Bắc di chuyển xuống nước ta tạo nên một mùa đông lạnh: - Nửa đầu mùa đông có thời tiết lạnh, khô. - Nửa cuối mùa đông có thời tiết lạnh, ẩm. |
|
Từ phía Nam dãy Bạch Mã trở vào, Tín phong bán cầu Bắc có hướng Đông Bắc chiếm ưu thế, làm cho: - Vùng biển Nam Trung Bộ có mưa. - Tây Nguyên và Nam Bộ thời tiết nóng, khô. |
||
| Gió mùa hạ | Từ tháng 5 đến tháng 10. |
Vào đầu mùa hạ: - Gió Tây Nam thổi từ Bắc Ấn Độ Dương gây mưa lớn cho đồng bằng Nam Bộ và Tây Nguyên. - Khi vượt qua dãy Trường Sơn và các dãy núi chạy dọc biên giới Việt - Lào, tính chất gió thay đổi do hiệu ứng phơn khiến phía Đông dãy Trường Sơn và phía Nam khu vực Tây Bắc có thời tiết khô nóng (gió Tây khô nóng). |
|
Vào giữa và cuối mùa hạ: - Gió mùa Tây Nam xuất phát từ bán cầu Nam di chuyển lên, kết hợp với ảnh hưởng của dải hội tụ nhiệt đới tạo nên thời tiết nóng ẩm, mưa nhiều phổ biến trên cả nước. - Hiện tượng thời tiết cực đoan trong mùa này là bão kèm theo mưa lớn. |
Khí hậu trên phần đất liền của Việt Nam có thể chia thành hai miền:
| Miền khí hậu | Ranh giới | Đặc điểm |
| Phía Bắc | Từ dãy Bạch Mã trở ra. |
- Nhiệt độ không khí trung bình năm trên 20oC. - Mùa đông do ảnh hưởng của gió mùa Đông Bắc nên có 2 - 3 tháng lạnh với nhiệt độ trung bình tháng dưới 18oC, nửa đầu mùa đông tương đối khô, nửa cuối mùa đông ẩm ướt. - Mùa hạ nóng, ẩm và mưa nhiều. |
| Phía Nam | Từ dãy Bạch Mã trở vào. |
- Nhiệt độ không khí trung bình năm trên 25oC và không có tháng nào dưới 20oC. - Biên độ nhiệt độ trung bình năm dưới 9oC. - Khí hậu phân hoá thành hai mùa rõ rệt: mùa mưa vào mùa khô. |
Theo chiều Đông - Tây, khí hậu nước ta có sự phân hoá giữa vùng biển và đất liền, giữa đồng bằng ở phía Đông và vùng núi ở phía Tây.
- Vùng biển và thềm lục địa có khí hậu ôn hoà hơn trong đất liền.
- Vùng đồng bằng ven biển có khí hậu nhiệt đới ẩm gió mùa.
- Vùng đồi núi phía Tây khí hậu có sự phân hoá phức tạp do tác động của gió mùa và hướng của các dãy núi.
Khí hậu Việt Nam có sự phân hoá theo độ cao. Từ thấp lên cao, nước ta có ba đai khí hậu:
| Độ cao | Đặc điểm |
|
Từ 0 m đến: - 600 - 700 m ở miền Bắc. - 900 - 1 000 m ở miền Nam. |
Khí hậu nhiệt đới gió mùa: - Mùa hạ nóng, nhiệt độ trung bình các tháng mùa hạ đều trên 25oC. - Độ ẩm và lượng mưa thay đổi tuỳ nơi. |
|
- Từ 600 - 700 m đến 2 600 m ở miền Bắc. - Từ 900 - 1 000 m đến 2 600 m ở miền Nam. |
Khí hậu cận nhiệt đới gió mùa trên núi: - Nhiệt độ trung bình các tháng đều dưới 25oC. - Lượng mưa và độ ẩm tăng lên. |
| Từ 2 600 m trở lên. |
Khí hậu ôn đới gió mùa trên núi: Tất cả các tháng có nhiệt độ trung bình dưới 15oC. |
Lịch sử và Địa lí 8 (Kết nối tri thức với cuộc sống)