Bài 1: Một số vấn đề chung về cách mạng tư sản (phần I)

1. Tiền đề của cách mạng tư sản

Trong thời kì cận đại nhiều cuộc cách mạng tư sản đã diễn ra, tiêu biểu là Cách mạng tư sản Anh, Chiến tranh giành độc lập của 13 thuộc địa Anh ở Bắc Mỹ, Cách mạng tư sản Pháp,... Các cuộc cách mạng tư sản bùng nổ do xuất hiện những tiền đề về kinh tế, chính trị, xã hội và tư tưởng.

a) Kinh tế

- Trong các thế kỉ XVI - XVIII, phương thức sản xuất tư bản chủ nghĩa phát triển mạnh ở các nước Âu - Mỹ, đặc biệt trong lĩnh vực nông nghiệp và công thương nghiệp.

Tiền đề kinh tế của một số cuộc cách mạng tư sản tiêu biểu

- Trong các quốc gia trên, sự phát triển kinh tế tư bản chủ nghĩa ở Anh là tiêu biểu nhất. Ở Anh, công nghiệp len, dạ bùng nổ làm cho nghề nuôi cừu trở nên có lợi cho giai cấp tư sản và tầng lớp quý tộc.

+ Nhiều quý tộc chuyển hướng kinh doanh theo phương thức tư bản chủ nghĩa, đuổi nông nô khỏi lãnh địa, biến ruộng thành đồng cỏ, thuê nhân công nuôi cừu lấy lông cung cấp cho thị trường.

+ Bộ phận quý tộc này giàu lên nhanh chóng, trở thành tầng lớp quý tộc mới.

=> Tình trạng rào đất cướp ruộng ở Anh được Thô-mát Mo-rơ ví là "Hiện tượng cừu ăn thịt người".

b) Chính trị

- Trước khi cách mạng tư sản bùng nổ, đa số các nước theo chế độ quân chủ chuyên chế hoặc là thuộc địa của chủ nghĩa thực dân.

- Thực dân Anh ban hành nhiều đạo luật hà khắc kìm hãm sự phát triển của 13 thuộc địa ở Bắc Mỹ, như đạo luật về ruộng đất năm 173 ngăn cấm dân di cư về phía tây, các sắc luật về thuế mới năm 1764 đánh vào hàng nhập cảng, luật tem thuế năm 1765 đánh vào hàng nhập khẩu,...

c) Xã hội

- Trong xã hội, bên cạnh giai cấp phong kiến và nông dân đã xuất hiện những giai cấp và tầng lớp mới như tư sản, quý tộc mới,... Họ đại diện cho phương thức sản xuất tư bản chủ nghĩa và có mâu thuẫn với giai cấp phong kiến hoặc chủ nghĩa thực dân.

Tiền đề xã hội của một số cuộc cách mạng tư sản tiêu biểu

- Trong những mâu thuẫn xã hội trên, mâu thuẫn xã hội ở nước Pháp là tiêu biểu nhất. 

+ Xã hội Pháp phân chia thành ba đẳng cấp: Tăng lữ, Quý tộc và Đẳng cấp thứ ba.

Tăng lữ và Quý tộc chỉ chiếm khoảng gần 2% dân số nhưng nắm toàn bộ chức vụ quan trọng trong Giáo hội và bộ máy chính quyền.

Đẳng cấp thứ ba bao gồm: nhiều giai cấp và tầng lớp như: tư sản, nông dân, bình dân thành thị,... Họ là lực lượng sản xuất chủ yếu nhưng không có quyền lợi chính trị.

Nông dân là giai cấp đông đảo nhất trong xã hội, là những người cực khổ nhất vì không có ruộng đất, bị nhiều tầng lớp áp bức bóc lột. Giai cấp tư sản có thế lực kinh tế nhưng lại không có quyền lực chính trị.

d) Tư tưởng

- Các trào lưu tư tưởng của giai cấp tư sản phê phán những giáo lí lạc hậu, quan điểm lỗi thời của giai cấp phong kiến và đề xuất những tư tưởng tiến bộ, thúc đẩy xã hội phát triển.

Tiền đề tư tưởng của một số cuộc cách mạng tư sản tiêu biểu

- Triết học Ánh sáng ở Pháp là trào lưu tư tưởng điển hình nhất trong cuộc đấu tranh chống lại chế độ phong kiến. Đại diện tiêu biểu là Mông-te-xki-ơ, Vôn-te, Rút-xô.

- Những quan điểm tiến bộ của trào lưu Triết học Ánh sáng đã tấn công vào hệ tư tưởng của chế độ phong kiến, dọn đường cho cuộc cách mạng tư sản bùng nổ, thúc đẩy cách mạng đi lên.

Chúc các em học tốt !