Giáo dục kinh tế và pháp luật lớp 10 (Kết nối tri thức với cuộc sống)
Bài 1: Các hoạt động kinh tế cơ bản trong đời sống xã hộiLý thuyếtEm hãy kể tên một hoạt động kinh tế đang diễn ra trong đời sống hằng ngày và chia sẻ về vai trò của hoạt động này đối với đời sống xã hội.
- Hoạt động trồng lúa, các loại hoa màu: Phục vụ nhu cầu lao động sản xuất, cung cấp, giải quyết vấn đề lương thực, thực phẩm.
- Sản xuất đồ gia dụng, văn phòng phẩm: Phục vụ nhu cầu cần thiết của các công ty, doanh nghiệp, các tầng lớp, lứa tuổi trong đời sống xã hội.
- Sản xuất linh kiện điện tử, các sản phẩm công nghệ cao: Phục vụ cho đời sống, cho ngành công nghiệp, sản xuất hàng hóa.
- Sản xuất các chương trình giải trí, các chương trình truyền hình: Là ngành dịch vụ phục vụ nhu cầu giải trí của con người.
Em hãy quan sát các hình ảnh sau để trả lời câu hỏi:
Em hãy mô tả nội dung hoạt động sản xuất trong các hình ảnh và cho biết hoạt động đó có đóng góp gì cho đời sống xã hội
- Bức tranh số 1: Hoạt động lắp ráp, sản xuất ô tô: Phục vụ cho đời sống, tạo ra phương tiện giao thông góp phần phục vụ nhu cầu đi lại, vận chuyển người và hàng hóa cho người dân.
- Bức tranh số 2: Hoạt động thu hoạch lúa, sản xuất lúa gạo: Cung cấp lương thực, thực phẩm, phục vụ nhu câu thiết yếu về lương thực cho con người, góp phần đảm bảo nguồn an ninh lương thực cho quốc gia đó.
Tình huống 1:
Công ty X sản xuất đa dạng các sản phẩm may mặc. Năm qua, do kí được hợp đồng có giá trị lớn về sản phẩm áo sơ mi nam với đối tác nước ngoài nên Ban Giám đốc đã quyết định thu hẹp sản xuất một số sản phẩm có mức tiêu thụ chậm, tập trung nguồn lực như máy móc, nguyên liệu, nhân công,... để thực hiện đơn hàng này. Kinh doanh thành công, doanh thu và lợi nhuận tăng lên rõ rệt nên công ty có điều kiện tăng thêm thu nhập cho cán bộ và nhân viên. Công ty còn quy định mức thưởng xứng đáng với sự đóng góp của mỗi cá nhân nên ai cũng phấn khởi, có thêm động lực để lao động sản xuất.
Ban Giám đốc Công ty X đã có quyết định phân bổ nguồn lực sản xuất và phân chia kết quả sản xuất như thế nào? Quyết định này mang lại kết quả gì cho doanh nghiệp và người lao động?
- Ban Giám đốc đã quyết định thu hẹp sản xuất một số sản phẩm có mức tiêu thụ chậm, tập trung nguồn lực như máy móc, nguyên liệu, nhân công.... để thực hiện đơn hàng có tiềm năng tạo ra lợi nhuận, cụ thể ở đây chính là hợp đồng về sản xuất áo sơ mi nam.
- Kinh doanh thành công, doanh thu và lợi nhuận tăng lên rõ rệt nên công ty có điều kiện tăng thêm thu nhập cho cán bộ và nhân viên. Công ty còn quy định mức thưởng xứng đáng với sự đóng góp của mỗi cá nhân nên ai cũng phấn khởi, có thêm động lực để thi đua lao động sản xuất.
Tình huống 2:
Cứ mỗi sáng thứ Bảy, ở xã Cán Cấu (huyện Si Ma Cai, tỉnh Lào Cai) lại có chợ phiên. Tờ mờ sáng. người và xe tấp nập đổ về chợ. Chính giữa chợ là hàng chục sạp tạp hoá, với quần áo, giày dép, đồ gia dụng, vật liệu sản xuất,... Phía cuối chợ là khu bản lúa, gạo, ngô, lạc, khoai, sắn, rau, quả, lợn, gà,... Đây là nơi diễn ra hoạt động trao đổi, mua bán đưa hàng hoá đến tay người tiêu dùng. Người dân nơi đây ai cũng mong đến phiên chợ để bán được những sản phẩm minh có và mua được những thứ cần thiết cho sinh hoạt và sản xuất.
Trong thông tin trên, người dân xã Cán Cấu đến chợ để làm gì? Việc duy trì hoạt động trao đổi ở chợ Cán Cầu có vai trò gì đối với đời sống của người dân nơi đây?
- Người dân xã Cán Cấu đến chợ để thực hiện hoạt động mua bán, trao đổi hàng hóa giữa người sản xuất và người tiêu dùng.
- Việc duy trì hoạt động trao đổi hàng hóa giúp người dân có thể bán những sản phẩm mình sản xuất được và mua được những vật phẩm cần thiết cho sinh hoạt và sản xuất trong đời sống hằng ngày.
Em hãy quan sát tranh và đọc thông tin để trả lời câu hỏi:
Cuối năm 2019, dịch bệnh COVID – 19 bùng phát đã tác động nặng nề tới nền kinh tế thế giới, trong đó có Việt Nam. Các biện pháp giãn cách, phong toả mà chính quyền đã áp dụng làm hạn chế và thay đổi nhu cầu, thói quen tiêu dùng của người dân. Nhu cầu về các mặt hàng thiết yếu để chăm sóc sức khoẻ, chăm sóc cá nhân, ăn uống, vui chơi tại nhà... tăng cao, tạo cơ hội phát triển cho một số ngành sản xuất như: sản xuất khẩu trang, dung dịch sát khuẩn, máy trợ thở, vắc xin phòng dịch, mì ăn liền, thực phẩm đông lạnh, vận chuyển giao nhận hàng hoá tại nhà,... nhưng cũng làm cho một số doanh nghiệp không bán được hàng, nhiều cửa hàng dịch vụ ăn uống phải đóng cửa, các công ty du lịch phải tạm dừng hoạt động vì không có khách,...
a. Các nhân vật trong hai bức tranh trên đang sử dụng sản phẩm gạo với mục đích gì?
- Tranh 1: Sản phẩm gạo được sử dụng với mục đích làm thực phẩm thiết yếu, phục vụ cho cuộc sống hằng ngày.
- Tranh 2: Nhân vật sử dụng sản phẩm gạo để chế biến, phục vụ cho nhu cầu tiêu dùng của khách hàng, thu về lợi nhuận.
b. Dịch bệnh Covid – 19 khiến hoạt động tiêu dùng thay đổi như thế nào? Những thay đổi của hoạt động tiêu dùng có tác động gì đến đời sống xã hội?
- Dịch bệnh Covid – 19 đã khiến nhu cầu về các mặt hàng thiết yếu để chăm sóc sức khoẻ, chăm sóc cá nhân, ăn uống, vui chơi tại nhà,... tăng cao, tạo cơ hội phát triển cho một số ngành sản xuất như: sản xuất khẩu trang, dung dịch sát khuẩn, máy trợ thở, vắc xin phòng dịch, mì ăn liền, thực phẩm đông lạnh, vận chuyển giao nhận hàng hoá tại nhà.
- Một số doanh nghiệp sản xuất không bán được hàng hoá, nhiều cửa hàng dịch vụ ăn uống phải đóng cửa, các công ty du lịch phải tạm dừng hoạt động vì không có khách...
Em hãy cùng các bạn đóng vai "Táo quân chầu trời" theo các gợi ý sau:
- Xây dựng kịch bản với bối cảnh các Táo Sản xuất, Táo Phân phối, Táo Trao đổi và Táo Tiêu dùng lên báo cáo các hoạt động của nền kinh tế với Ngọc Hoàng. Từng vai Táo khẳng định lĩnh vực minh phụ trách có những đóng góp quan trọng trong đời sống xã hội.
- Phân công vai diễn và thể hiện tiểu phẩm trước lớp.
a. Thực hiện sản xuất xanh, giảm thiểu ô nhiễm và phát thải khí nhà kính hướng tới phát triển bền vững không chỉ giúp doanh nghiệp Việt Nam hoà vào dòng chảy quốc tế mà còn mang lại nhiều lợi ích thiết thực. Doanh nghiệp sẽ áp dụng các giải pháp tiết kiệm năng lượng như: sử dụng các nguyên vật liệu, phương tiện tiêu thụ ít điện năng, điện mặt trời,... từ đó tiết kiệm chi phí, hạ giá thành sản phẩm, tăng lợi thế cạnh tranh, có cơ hội bước chân vào những thị trường "khó tinh" khi tạo ra được những sản phẩm "xanh", thân thiện với môi trường.
1/ Em hiểu thế nào là sản xuất xanh?
- Sản xuất xanh là sản xuất đảm bảo yếu tố giảm thiểu ô nhiễm và phát thải khí nhà kính hướng tới phát triển bền vững, áp dụng các giải pháp tiết kiệm năng lượng như: sử dụng các nguyên vật liệu, phương tiện tiêu thụ ít điện năng, điện mặt trời,...
2/ Việc thực hiện sản xuất xanh sẽ mang lại lợi ích gì cho doanh nghiệp và xã hội?
- Việc thực hiện sản xuất xanh sẽ mang lại lợi ích cho doanh nghiệp và xã hội như: Tiết kiệm chi phí, hạ giá thành sản phẩm, tăng lợi thế cạnh tranh, có cơ hội bước chân vào những thị trường “khó tính” khi tạo ra được những sản phẩm “xanh”, thân thiện với môi trường.
b. Do ảnh hưởng của dịch bệnh, nhiều doanh nghiệp gặp khó khăn nên phải thu hẹp sản xuất, kéo theo nhiều lao động mắt việc làm. Doanh nghiệp Y chọn giải pháp thương lượng với người lao động cũng chia sẻ khó khăn với doanh nghiệp, mỗi người chỉ đi làm nửa thời gian và hưởng mức lương bán thời gian, sau khi sản xuất n định sẽ được hưởng đầy đủ mức lương.
Giải pháp điều chỉnh hoạt động phân phối thu nhập của doanh nghiệp Y mang lại lại ích gì cho doanh nghiệp và người lao động ?
- Doanh nghiệp giữ được nguồn lao động cố định, vẫn hoạt động sản xuất như bình thường, doanh nghiệp vẫn có khả năng đáp ứng được nguồn sản phẩm mọi thời điểm.
- Người lao động vẫn có việc làm và thu nhập ổn định, phù hợp với sức lao động của mình.
c. Bán hàng trực tuyến là một hình thức kinh doanh được nhiều bạn trẻ thử sức vì không tốn chi phi thuê mặt bằng, nguồn nhân lực, có thể cạnh tranh với các cửa hàng khác, mang lại nguồn thu nhập hằng tháng thông qua sử dụng các công cụ truyền thống để quảng cáo các sản phẩm của mình. Người tiêu dùng ngày càng thích sử dụng hình thức mua sắm trực tuyến này vì có nhiều tiện lợi. Tuy nhiên, hình thức bán hàng này cũng tiềm ân một vài nhược điểm như: mất thời gian chờ đợi hàng hoá đến tay, sản phẩm nhận được nhiều khi không đúng với quảng cáo,...
1/ Em hãy cho biết bán hàng trực tuyến thuộc hoạt động kinh tế nào. Hình thức bán hàng này có tác động tích cực, tiêu cực đến đời sóng xã hội như thế nào?
- Bán hàng trực tuyến là hoạt động kinh tế thuộc hoạt động trao đổi - phân phối. Kinh doanh trực tuyến là một hình thức kinh doanh được nhiều bạn trẻ thử sức vì không tốn chi phi thuê mặt bằng, nguồn nhân lực, có thể cạnh tranh với các cửa hàng khác, mang lại nguồn thu nhập hằng tháng thông qua sử dụng các công cụ truyền thống để quảng cáo các sản phẩm của mình.
- Về mặt tích cực: Người tiêu dùng ngày càng thích sử dụng hình thức mua sắm trực tuyến này vì có nhiều tiện lợi.
- Tuy nhiên bên cạnh đó có mặt tiêu cực: mất thời gian chờ đợi hàng hoá đến tay, sản phẩm nhận được nhiều khi không đúng với quảng cáo,...
2/ Theo em, có biện pháp nào đề hạn chế tác động tiêu cực của hình thức bán hàng trực tuyến?
- Kinh doanh các mặt hàng mà nhu cầu người dân sử dụng nhiều nhất
- Đảm bảo chất lượng hàng hóa.
- Cần có chiến lược maketing tốt, không “treo đầu dê bán thịt chó”.
- Tăng cường nhân lực thực hiện vận chuyển hàng hóa nhanh chóng, an toàn đến tay người tiêu dùng.
- Tăng cường vai trò quản lí của các trang, các sàn thương mại điện tử làm cầu nối giữa người mua và người bán.
- Tăng cường vai trò quản lí của nhà nước trong lĩnh vực này, kịp thời đưa ra các chế tài xử lí với các trường hợp vi phạm.
d. Hiện nay, việc tiêu dùng các sản phẩm được sản xuất từ nhựa ngày càng trở nên phố biến. Số lượng bao bì nhựa, túi nilon, ống hút nhựa.... sử dụng ngày càng gia tăng dẫn đến lượng rác thải cũng tăng dần theo từng năm.
1/ Theo em, hoạt động tiêu dùng nêu trên có ảnh hướng gì đến đời sống xã hội?
Theo em, hoạt động tiêu dùng nêu trên có ảnh hưởng đến đời sống xã hội là: Rác thải nhựa khó phân hủy, không thể phân hủy tăng dần theo từng năm dẫn đến ô nhiêm môi trường, ảnh hưởng trực tiếp đến cuộc sống của con người cũng như các loài sinh vật khác.
2/ Hãy đề xuất biện pháp để khắc phục hạn chế.
- Hạn chế tối đa việc sử dụng bao bìa nhựa, nilon...
- Nên dùng các loại màn bọc thực phẩm bằng giấy hoặc những vẫn liệu dễ phân hủy không gây ô nhiễm môi trường....
Em hãy đưa ra lời khuyên cho các nhân vật trong những tình huống sau:
a. Chị H có ý định sẽ mở một xưởng sản xuất quần áo thời trang, gắn nhãn mác một số thương hiệu nổi tiếng đang được người tiêu dùng ưa chuộng lên sản phẩm của mình.
Theo em, chị H có nên thực hiện dự định này không? Vì sao?
- Theo em, chị H không nên thực hiện dự định này. Vì như vậy sẽ ảnh hưởng đến giá trị của sản phẩm hàng thật, làm mất uy tín, ảnh hưởng đến thương hiệu, người dân sẽ không tin dùng sản phẩm của cửa hàng nữa. Hơn nữa, đây là hành vi lừa đảo người tiêu dùng, việc làm hàng giả, hàng nhái còn là hành vi trái với pháp luật. Khi thu lợi nhuận từ hành vi này chị H sẽ có thể bị tịch thu hàng hóa, tịch thu lợi nhuận và bị xử phạt nghiệm minh theo quy định của pháp luật.
b. Bố mẹ N có ý định mở một quán trò chơi điện tử trực tuyến ngay gần cổng một trường trung học phổ thông với mong muốn sẽ thu hút được đối tượng khách hàng là các bạn học sinh.
Nếu là N, em sẽ nói gì với bố mẹ về ý định này?
Nếu là N. em sẽ nói với bố mẹ không nên kinh doanh với hình thức này. Vì gần trường đối tượng chủ yếu là học sinh, làm cho các bạn học sinh ham chơi, bỏ bê chuyện học, ảnh hưởng đến kết quả học tập của các bạn học sinh, ảnh hưởng đến tương lai của các bạn đó. Đồng thời cũng ảnh hưởng đến việc giảng dạy của nhà trường.
Em hãy cùng các bạn trong nhóm xây dựng ý tưởng kinh doanh trực tuyến một mặt hàng nào đó.
Gợi ý:
- Một số mặt hàng các em có thể kinh doanh: Đồ handmade, dụng cụ học tập, đồ ăn vặt,....
- Hình thức kinh doanh: có thể có gian hàng trực tiếp hoặc kinh doanh online, bán hàng trực tuyến,....
- Phân chia công việc: người làm đồ, người quản lý nhận đơn hàng, người vận chuyển, người quảng bá thương hiệu,.....
Em hãy vẽ tranh cổ động cho hoạt động “tiêu dùng xanh” và chia sẻ nội dung, ý nghĩa của bức tranh với thầy cô và các bạn.
Em có thể dựa trên các hoạt động “tiêu dùng xanh” mà em quan sát, hoặc em thực hiện trong cuộc sống hằng ngày như: Sử dụng các sản phẩm thân thiện với môi trường, được làm từ nguyên liệu thiên nhiên, quy trình sản xuất sản phẩm thân thiện với môi trường,... Hoặc em lên ý tưởng về hoạt động tiêu dùng xanh. Từ đó làm chủ đề để xẽ tranh cổ động.