Bài học đường đời đầu tiên

Tóm tắt bài giảng

BÀI HỌC ĐƯỜNG ĐỜI ĐẦU TIÊN

(Trích Dế Mèn phiêu lưu kí)

                                      Tô Hoài

I. TÌM HIỂU CHUNG

1. Tác giả (1920-2014)

a. Cuộc đời

- Tên thật: Nguyễn Sen.

- Quê gốc: Thanh Oai – Hà Đông. 

- Từng có tuổi thơ và thời trai trẻ lăn lộn vất vả, chật vật, ông phải làm nhiều nghề để kiếm sống, có những lúc thất nghiệp. Cuối cùng, ông trụ lại với nghề cầm bút. 

b. Sự nghiệp sáng tác:

- Các tác phẩm chính: Dế Mèn phiêu lưu ký (1941), O chuột (1942), Truyện Tây Bắc (1953), Cát bụi chân ai (1992), Ba người khác (2006),…

- Ông có sức sáng tác dồi dào, trên 160 đầu sách với nhiều thể loại: truyện ngắn, tiểu thuyết, kí, tự truyện, lí luận, phê bình,…

- Đề tài:

   + Trước cách mạng: ông viết về thế giới loài vật và nông thôn trong cảnh đói nghèo.

   + Sau cách mạng: đề tài hướng đến những không gian rộng lớn, đặc biệt là viết về miền núi Tây Bắc.

c. Phong cách nghệ thuật:

- Những sáng tác của Tô Hoài thiên về diễn tả những sự thật của đời thường.

- Tác giả có vốn hiểu biết sâu sắc, phong phú về phong tục tập quán của nhiều vùng miền khác nhau.

- Tác giả có lối trần thuật hóm hỉnh, sinh động.

- Tác giả sở hữu vốn từ vựng rất giàu có.

2. Tác phẩm

a. Vị trí, xuất xứ:

- Trích trong chương I của tập Dế Mèn phiêu lưu kí.

- In lần đầu năm 1941 (có 3 chương). Năm 1954 hoàn chỉnh với 10 chương.

- Vị trí: "Dế Mèn phiêu lưu kí" là một tác phẩm nổi tiếng đầu tay của nhà văn Tô Hoài được sáng tác khi ông 21 tuổi dựa vào những kỉ niệm tuổi thơ.

b. Bố cục: 2 phần

- Phần 1: Từ đầu đến “sắp đứng đầu thiên hạ rồi”: Miêu tả hình dáng và tính cách của Dế Mèn.

- Phần 2: Còn lại: Bài học đường đời đầu tiên của Dế Mèn.

c. Giá trị:

* Giá trị nội dung:

- Dế Mèn là một chàng dế thanh niên có thân hình cường tráng, khỏe mạnh nhưng tính tình lại kiêu căng, xốc nổi. Vì bày trò trêu chị Cốc mà Dế Mèn đã gây ra cái chết thảm khốc, thương tâm cho Dế Choắt. Dế Mèn vô cùng hối hận và rút ra được bài học đường đời đầu tiên cho mình.

- Qua bài học đường đời đầu tiên của Dế Mèn, tác giả cũng gợi ra được bài học cho mỗi người.

* Giá trị nghệ thuật:

- Truyện kể theo ngôi thứ nhất, chân thực, sinh động, nói ra được những cảm nghĩ, khám phá được thế giới nội tâm của nhân vật.

- Ngôn ngữ chính xác, phong phú gồm nhiều hệ thống các từ láy, động từ, tính từ đặc sắc.

- Nghệ thuật nhân hóa tạo nên tính sinh động, gần gũi cho loại truyện đồng thoại.