Cách làm bài nghị luận về một sự việc, hiện tượng đời sống

CÁCH LÀM BÀI NGHỊ LUẬN VỀ MỘT SỰ VIỆC,

HIỆN TƯỢNG ĐỜI SỐNG

I. ĐỀ BÀI NGHỊ LUẬN VỀ MỘT SỰ VIỆC, HIỆN TƯỢNG ĐỜI SỐNG

Đề 1: Nước ta có nhiều tấm gương học sinh nghèo vượt khó, học giỏi. Em hãy nêu một số tấm gương đó và trình bày suy nghĩ của mình.

Đề 2: Chất độc màu da cam mà đế quốc Mĩ đã rải xuống các cánh rừng miền Nam thời chiến tranh đã để lại di hoạ nặng nề cho hàng chục vạn gia đình. Hàng chục vạn người đã chết. Hàng vạn trẻ em chịu tật nguyền suốt đời. Cả nước đã lập quỹ giúp đỡ các nạn nhân nhằm phần nào cải thiện cuộc sống và xoa dịu nỗi đau của họ. Em hãy nêu suy nghĩ của mình về các sự kiện đó.

Đề 3: Trò chơi điện tử là món tiêu khiển hấp dẫn. Nhiều bạn vì mải chơi mà sao nhãng học tập và còn phạm những sai lầm khác. Hãy nêu ý kiến của em về hiện tượng đó.

Đề 4: Đọc mẩu chuyện sau đây và nêu những nhận xét, suy nghĩ của em về con người và thái độ học tập của nhân vật.

Nguyễn Hiền nhà rất nghèo, phải xin làm chú tiểu trong chùa. Việc chính là quét lá và dọn dẹp vệ sinh. Nhưng cậu rất thông minh và ham học. Những buổi thầy giảng kinh, cậu đều nép bên cửa lắng nghe, rồi chỗ nào chưa hiểu, câu hỏi thầy giảng thêm. Thấy Nguyễn Hiên thông minh, mau hiểu, thầy dạy cho cậu học chữ. Không có giấy, Nguyễn Hiền lấy lá để viết chữ, rồi lấy que tre xấu thành từng xâu ghim xuống đất. Mỗi ghim là một bài.

Một hôm Nguyễn Hiền xin thay cho đi thi. Thấy ngạc nhiên bảo: - Con đã học tập được bao nhiêu mà dám thi thố với thiên hạ ? - Con xin thi thử xem sức học của mình đến đâu.

Năm ấy, Nguyễn Hiền đã đỗ Trạng nguyên. Vua Trân cho Nguyễn Hiền còn nhỏ quá, mới 12 tuổi, nên không bố dung.

Một thời gian sau, vua có việc tiếp sứ giả nước ngoài, cho gọi Nguyễn Hiền về triều Nguyễn Hiền bảo:

- Đón Trạng nguyên mà không có võng long sa về tâu với vua xin cho đầy đủ nghi thức.

Vua đành cho các quan mang võng lọng nước quan Trạng tí hon về kinh.

(Theo Cửu Thọ, Một trăm gương tối thiếu nhi Việt Nam,

NXB Trẻ, TP. Hồ Chí Minh, 1999)

a. Các đề bài trên giống nhau: đều yêu cầu học sinh nêu lên suy nghĩ của bản thân về một sự việc, hiện tượng đời sống. Cụ thể, các đề bài nêu:

- Tấm hương học sinh vượt khó, học giỏi.

- Sự kiện cả nước lập quỹ giúp đỡ các nạn nhân chất độc da cam.

- Thái độ học tập của Trạng nguyên 12 tuổi Nguyễn Hiền.

b) Đề bài tương tự:

- Nghị luận về hiện tượng sống ảo của giới trẻ hiện nay.

- Nghị luận về hiện tượng nghiện game của một bộ phận học sinh hiện nay.

- Nghị luận về hiện tượng học đối phó của một bộ phận học sinh hiện nay.

II. CÁCH LÀM BÀI NGHỊ LUẬN VỀ MỘT SỰ VIỆC, HIỆN TƯỢNG ĐỜI SỐNG

1. Tìm hiểu đề và tìm ý

a.

- Đề thuộc loại đề văn nghị luận về sự việc, hiện tượng đời sống.

- Đề nêu lên hiện tượng: bạn Phạm Văn Nghĩa vận dụng kiến thức được học ở trường để giúp đỡ cha mẹ trong sản xuất.

- Đề yêu cầu học sinh nêu suy nghĩ về hiện tượng ấy.

b.

- Những việc làm của Nghĩa chứng tỏ Nghĩa là người con chăm ngoan, là một học sinh biết vận dụng những điều đã học vào trong thực tế cuộc sống hàng ngày.

- Thành đoàn Thành phố Hồ Chí Minh phát động phong trào học tập bạn Nghĩa về biệc làm của bạn, tuy nhỏ nhưng có ỹ nghĩa lớn: thể hiện tư tưởng học đi đôi với hành.

- Nếu các bạn học sinh đều làm được như Nghĩa thì chất lượng đời sống sẽ được nâng cao.

2. Lập dàn bài

3. Viết bài

4. Đọc lại bài viết và sửa chữa.

III. LUYỆN TẬP

            Lập dàn ý cho đề 4 ở trên.

1. Mở bài

- Giới thiệu Nguyễn Hiền.

- Nêu khái quát ý nghĩa của tấm gương Nguyễn Hiền.

2. Thân bài

- Phân tích con người và tinh thần học tập của Nguyễn Hiền:

+ Hoàn cảnh của Nguyễn Hiền hết sức khó khăn: nhà nghèo, phải xin làm chú tiểu trong chùa.

+ Nguyễn Hiền đã thể hiện tinh thần ham học và chủ động học tập: nép bên cửa sổ lắng nghe, chỗ nào chưa hiểu hỏi lại thầy. Lấy lá để viết chữ, rồi lấy que xâu lại thành từng xâu.

+ Ý thức tự trọng của Nguyễn Hiền.

- Đánh giá con người và thái độ học tập của Nguyễn Hiền: Tinh thần học tập và lòng tự trọng của Nguyễn Hiền đáng để mọi người khâm phục và học tập.

3. Kết bài

            Câu chuyện về vị Trạng nguyên 12 tuổi Nguyễn Hiền đã gợi cho ta suy nghĩ và nhìn nhận lại bản thân về lòng ham học và thái độ học tập tích cực của mình. Chỉ khi nào chúng ta thật sự nhiệt huyết với việc tiếp thu kiến thức thì mới trở thành con người có ích cho gia đình và xã hội.