Các thành phần biệt lập

CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP

I. THÀNH PHẦN TÌNH THÁI

a) Với lòng mong nhớ của anh, chắc anh nghĩ rằng, con anh sẽ chạy xô vào lòng anh, sẽ ôm chặt lấy cổ anh.

b) Anh quay lại nhìn con vừa khe khẽ lắc đầu vừa cười. Có lẽ vì khổ tâm đến nỗi không khóc được, nên anh phải cười vậy thôi.

1. Các từ ngữ in đậm trong những câu trên thể hiện cách nhìn của người nói đối với sự việc nêu ở trong câu :

   (a) – chắc: thể hiện độ tin cậy cao.

   (b) – Có lẽ: cũng thể hiện độ tin cậy nhưng thấp hơn so với từ “chắc”.

2. Thành phần tình thái không quyết định đến nghĩa sự việc của câu. Cho nên khi bỏ đi các từ ngữ chắc, có lẽ thì nội dung cơ bản của những câu trên không thay đổi.

II – THÀNH PHẦN CẢM THÁN

a) Ồ, sao mà độ ấy vui thế.

(Kim Lân, Làng)

 b) - Trời ơi, chỉ còn có năm phút!

(Nguyễn Thành Long, Lặng lẽ Sa Pa)

1. Các từ ngữ Ồ, Trời ơi trong hai câu không chỉ sự vật hay sự việc cụ thể nào. Đây là thành phần cảm thán, có tác dụng bộc lộ tâm lí của người nói.

2. Nhờ những phần tiếp theo của câu mà chúng ta có thể hiểu được ý nghĩa cảm thán của từng câu, rằng tại sao người nói lại kêu lên ồ và trời ơi.

3. Các từ ngữ in đậm dùng để bộc lộ tâm lí người nói (vui, buồn, mừng, giận,...)

III – LUYỆN TẬP

1.

a) Nhưng còn cái này nữa mà ông sợ, có lẽ còn ghê rợn hơn cả những tiếng kia nhiều.

(Kim Lân, Làng)

 b) Chao ôi, bắt gặp một con người như anh ta là một cơ hội hãn hữu cho sáng tác, nhưng hoàn thành sáng tác còn là một chặng đường dài.

(Nguyễn Thành Long, Lặng lẽ Sa Pa)

c) Trong giờ phút cuối cùng, không còn đủ sức trăng trôi lại điều gì, hình như chỉ có tình cha con là không thể chết được, anh đưa tay vào túi, móc cây lược, đưa cho tôi và nhìn tôi một hồi lâu.

(Nguyễn Quang Sáng, Chiếc lược ngà)

 d) Ông lão bông ngừng lại, ngờ ngợ như lời mình không được đúng lắm. Chả nhẽ cái bọn ở làng lại đốn đến thế được.

(Kim Lân, Làng)

  - Các thành phần tình thái: có lẽ (câu a), hình như (câu c), chả nhẽ (câu d)

  - Các thành phần cảm thán: chao ôi (câu b)

2. Các từ được sắp xếp theo trình tự tăng dần của độ tin cậy như sau:

dường như / hình như / có vẻ như → có lẽ → chắc là → chắc hẳn → chắc chắn

3.

Trong số những từ có thể thay thế cho nhau trong câu trên thì:

   - Từ chắc chắn : độ tin cậy cao nhất.

   - Từ hình như : độ tin cậy thấp nhất

Tác giả dùng từ chắc vì nó chưa đến mức tin cậy quá cao để sự việc xảy ra. Sự việc chỉ là dự đoán, có thể diễn ra theo hai khả năng : theo tính huyết thống thì sẽ xảy ra, nhưng do thời gian và sự thay đổi thì chưa biết trước được gì.

5.      Ca khúc “Việt Nam ơi” là một trong những tác phẩm văn nghệ em rất yêu thích. Mỗi khi nghe ca khúc này vang lên, lòng em lại rạo rực tình yêu và lòng tự hào về đất nước Việt Nam ta. Chao ôi, những ca từ của ca khúc thật đẹp đẽ và ý nghĩa : “Bao nhiêu con người/ Chung tay xây đời/ Niềm tin nơi một Việt Nam sáng tươi”. Với giai điêu hào hùng, sôi động cùng lời kêu gọi được lặp đi lặp lại “Việt Nam hỡi, Việt Nam ơi, tự hào hát mãi lên Việt Nam ơi”, ca khúc thổi bùng lên trong người nghe ý thức và tinh thần tự tôn dân tộc. Chắc hẳn không chỉ có riêng em mà tất cả mọi người khi nghe ca khúc Việt Nam ơi đều sẽ có chung những cảm xúc này.

-          Thành phần tình thái: Chắc hẳn

-          Thành phần cảm thán: Chao ôi