Luyện tập về phương pháp lập luận trong văn nghị luận

LUYỆN TẬP VỀ PHƯƠNG PHÁP LẬP LUẬN

TRONG VĂN NGHỊ LUẬN

I. LẬP LUẬN TRONG ĐỜI SỐNG

            Lập luận là đưa ra luận cứ nhằm dẫn dắt người nghe, người đọc đến một kết luận hay chấp nhận một kết luận, mà kết luận đó là tư tưởng (quan điểm, ý định) của người nói, người viết.

1.

a. Hôm nay trời mưa, chúng ta không đi chơi công viên nữa.

b. Em rất thích đọc sách, vì qua sách em học được nhiều điều.

c. Trời nóng quá, đi ăn kem đi.

Trong các câu trên, có thể thấy các bộ phận luận cứ và kết luận lần lượt là:

Mối quan hệ của luận cứ với kết luận là mối quan hệ nguyên nhân – kết quả. Vị trí của luận cứ và kết luận có thể thay đổi cho nhau.

2. Bổ sung những luận cứ thích hợp vào các kết luận

a. Em rất yêu trường em vì ở đó có các thầy cô tâm huyết, bạn bè thân thiện.

b. Nói dối rất có hại vì sau chúng ta luôn luôn phải nghĩ ra những lời dối trá tiếp theo.

c. Mệt quá, nghỉ một lát để nghe nhạc thôi.

d. Cá không ăn muối cá ươn, con không nghe lời cha mẹ, tram đường con hư, chúng ta cần phải biết nghe lời cha mẹ.

e. Đi tham quan sẽ được biết thêm nhiều điều mới lạ nên em rất thích đi tham quan.

3. Bổ sung các kết luận cho luận cứ:

a. Ngồi mãi ở nhà chán lắm, phải ra ngoài hoạt động thôi.

b. Ngày mai đã thi rồi mà bài vở còn nhiều quá, phải học bài ngay thôi.

c. Nhiều bạn nói năng thật khó nghe, khiến cho không ít người khó chịu.

d. Các bạn đã lớn rồi, làm anh làm chị chúng nó, cho nên phải cư xử cho đúng đắn.

e. Cậu này ham bóng đá thật chẳng chịu học hành gì cả.

I. LẬP LUẬN TRONG VĂN NGHỊ LUẬN

1. Luận điểm trong văn nghị luận là những kết luận có tính khái quát, có ý nghĩa phổ biến đối với xã hội, khác với những kết luận của lập luận trong đời sống là những luận điểm gắn với những tình huống giao tiếp nhất định.

2. Với đề bài Sách là người bạn lớn của con người, có thể đặt ra những câu hỏi như sau:

- Vì sao lại nói Sách là người bạn lớn của con người? Vì sách rất có ích đối với con người.

- Ích lợi của sách đối với đời sống con người thể hiện cụ thể ở những phương diện nào?

- Trong thực tế, ích lợi của sách thể hiện ra sao? Những sự việc cụ thể nào cho thấy ích lợi của sách?

- Nhận rõ lợi ích của sách như vậy, chúng ta sẽ làm gì?

3.

a. Xác định tư tưởng chính của truyện:

- Thầy bói xem voi: Phải có cái nhìn toàn diện trước sự vật, hiện tượng.

- Ếch ngồi đáy giếng: Không được chủ quan, kiêu ngạo.

b. Xây dựng lập luận chính:

- Thầy bói xem voi: Muốn hiểu biết được sự vật, hiện tượng nào đó cần phải có cái nhìn toàn diện (quan hệ điều kiện – kết quả).

- Ếch ngồi đáy giếng: Không được chủ quan, kiêu ngạo mà phải cố gắng mở rộng tầm hiểu biết của mình (quan hệ suy luận bác bỏ - khẳng định).

c. Đề bài Không được chủ quan, kiêu ngạo có thể lập luận như sau:

- Mở bài: Không được chủ quan, kiêu ngạo mà phải cố gắng mở rộng tầm hiểu biết của mình.

- Thân bài:

+ Thói huênh hoang, chủ quan, kiêu ngạo vẫn thường thấy trong thực tế.

+ Tác hại của thói huênh hoang, chủ quan, kiêu ngạo.

- Kết bài: Hiểu biết của con người hạn hẹp, cần phải không ngừng mở rộng tầm hiểu biết, biết khiêm tốn học hỏi.