Chữa lỗi dùng từ (tiếp theo)

CHỮA LỖI DÙNG TỪ

(tiếp theo)

I. DÙNG TỪ KHÔNG ĐÚNG NGHĨA

1. Chỉ ra các lỗi dùng từ trong những câu sau:

a) Mặc dù còn một số yếu điểm, nhưng so với năm học cũ, lớp 6B đã tiến bộ vượt bậc.

b) Trong cuộc họp lớp, Lan đã được các bạn nhất trí đề bạt làm lớp trưởng.

c) Nhà thơ Nguyễn Đình Chiểu đã được tận mắt chứng thực cảnh nhà tan cửa nát của những người nông dân.

Trả lời

Trong các câu trên, người viết đã mắc lỗi dùng từ không đúng nghĩa.

a) yếu điểm: điểm quan trọng.

b) đề bạt: cử giữ chức vụ cao hơn (thường do cấp có thẩm quyền cao quyết định mà không qua bần cử).

c) chứng thực: xác nhận là đúng sự thật.

2. Hãy thay các từ đã dùng sai bằng những từ khác.

Trả lời: Sửa lại:

a) Thay yếu điểm bằng nhược điểm (điểm yếu).

b) Thay đề bạt bằng đề cử.

c) Thay chứng thực bằng chứng kiến.

LUYỆN TẬP

Bài 1. Gạch một gạch dưới các kết hợp từ đúng:

- bản (tuyên ngôn) – bảng (tuyên ngôn);

- (tương lai) sáng lạng – (tương lai) xán lạn;

- bôn ba (hai ngoại) – buôn ba (hải ngoại);

- (bức tranh) thủy mặc – (bức tranh) thủy mạc;

- (nói năng) tùy tiện – (nói năng) tự tiện.

Trả lời: Phương án đúng là:

- (1) bản (tuyên ngôn);

- (2) (tương lai) xán lạn;

- (3) bôn ba (hải ngoại);

- (4) (bức tranh) thuỷ mặc;

- (5) (nói năng) tuỳ tiện.

Bài 2. Chọn từ thích hợp để điền vào chỗ trống:

a) khinh khỉnh, khinh bạc.

…: tỏ ra kiêu ngạo và lạnh nhạt, ra vẻ không thèm để ý đến người đang tiếp xúc với mình.

b) khẩn thiết, khẩn trương.

…: nhanh, gấp, và có phần căng thẳng.

c) bâng khuâng, băn khoăn.

…: không yên lòng vì có những điều phải suy nghĩ, lo liệu.

Trả lời

a) Khinh khỉnh: tỏ ra kiêu ngạo và lạnh nhạt, ra vẻ không thèm để ý đến người đang tiếp xúc với mình.

b) Khẩn trương: nhanh, gấp và có phần căng thẳng.

c) Băn khoăn: không yên lòng vì có những điều phải suy nghĩ, lo liệu.

Bài 3. Chữa lỗi dùng từ trong các câu sau:

a) Hắn quát lên một tiếng rồi tống một cú đá vào bụng ông Hoạt.

(Dẫn theo Nguyễn Đức Dân)

b) Làm sai thì cần thực thà nhận lỗi, không nên bao biện.

c) Chúng ta có nhiệm vụ giữ gìn những cái tinh tú của văn hóa dân tộc.

Trả lời

a) Nghĩa của từ đá không phù hợp với nghĩa của từ tống (thay từ “đá” bằng từ “đấm” hoặc thay từ “tống” bằng từ “tung”).

b) Từ thành khẩn phù hợp với việc nhận lỗi (thay cho thật thà), từ bao biện có nghĩa là ôm đồm làm nhiều việc, không phù hợp, nên thay bằng nguỵ biện (có ý nghĩa tranh cãi giả tạo, vô căn cứ).

c) Tinh tú có nghĩa là các vì sao, không phù hợp, nên thay bằng tinh tuý (phần giá trị nhất, quý báu nhất).

Bài 4. Chính tả (nghe – viết): Em bé thông minh (từ Một hôm, viên quan đi qua đến một ngày được mấy đường).