Lịch sử và Địa lí 7 (Chân trời sáng tạo)
Bài 16: Thiên nhiên Trung và Nam MỹBài 16: Thiên nhiên Trung và Nam Mỹ- Khu vực Trung và Nam Mỹ bao gồm eo đất Trung Mỹ, các đảo và quần đảo trong biển Ca- ri-bê và toàn bộ lục địa Nam Mỹ. Do lãnh thổ rộng lớn trải dài trên nhiều vĩ độ nên tự nhiên phân hóa theo chiều đông - tây, bắc - nam và theo độ cao.
1.Phân hóa tự nhiên theo chiều đông - tây
- Ở Trung Mỹ, các sườn phía đông eo đất và các quần đảo có mưa nhiều, rừng nhiệt đới bao phủ. Sườn núi phía tây eo đất mưa ít nên phát triển xavan, rừng thưa và cây bụi.
- Ở Nam Mỹ phân hóa theo chiều đông-tây theo các khu vực địa hình rất rõ nét: các sơn nguyên ở phía đông, đồng bằng ở giữa và núi ở phía tây.
| Phía tây | Ở giữa | Phía đông |
|
- Hệ thống núi An-đét cao trung bình 3000-5000m gồm nhiều dãy núi song song và so le nhau, xen kẽ là các thung lũng và cao nguyên. - Cảnh quan có sự khác biệt giữa sườn đông và tây. |
- Đồng bằng La-nốt, A-ma-dôn, La pla-ta, Pam-pa. Đồng bằng A-ma-dôn là đồng bằng rộng, bằng phẳng nhất thế giới có khí hậu xích đạo ẩm, mưa quanh năm nên đồng bằng được rừng rậm bao phủ. - Các đồng bằng còn lại mưa ít nên thực vật chủ yếu là xavan và cây bụi. |
- Các sơn nguyên Guy-a-na được hỉnh thành lâu đời và bị bào mòn mạnh, thành miền đồi núi thấp có khí hậu nóng ẩm, rừng rậm rạp. - Sơn nguyên Bra-xin có bề mặt bị cắt xẻ, rìa đông có núi thấp xen các cao nguyên núi lửa, đất tốt nhưng khí hậu khô hạn nên cảnh quan chủ yếu là rừng thưa và xavan. |
Hình 1: Bản đồ tự nhiên Trung và Nam Mỹ
2. Phân hóa tự nhiên theo chiều bắc - nam
Sự phân hóa tự nhiên của khu vực Trung và Nam Mỹ theo chiều bắc - nam thể hiện rõ nét về khí hậu và cảnh quan:
| Đới khí hậu xích đạo và cận xích đạo | Đới khí hậu nhiệt đới | Đới khí hậu cận nhiệt | Đới khí hậu ôn đới |
|
- Phân bố: quần đảo Ăng-ti, sơn nguyên Guy-a-na, đồng bằng La-nốt và đồng bằng A-ma-dôn. - Đặc điểm: nóng ẩm quanh năm, lượng mưa tăng dần từ tây sang đông; cảnh quan phổ biến là rừng nhiệt đới ẩm và xa van.
|
- Phân bố: phần lớn eo đất Trung Mỹ và khu vực chí tuyến Nam ở lục địa Nam Mỹ. - Đặc điểm: nóng quanh năm, lượng mưa tăng dần từ tây sang đông; cảnh quan cũng thay đổi từ hoang mạc, cây bụi đến xavan và rừng nhiệt đới ẩm. |
- Phân bố: chiếm diện tích nhỏ phía nam lục địa Nam Mỹ. - Đặc điểm: mùa hạ nóng, mùa đông ấm; ven biển phía đông có mưa nhiều hơn, thảm thực vật điển hình là rừng cận nhiệt và thảo nguyên rừng, ven biển phía tây mưa rất ít, cảnh quan hoang mạc và bán hoang mạc. |
- Phân bố: phần cực nam lục địa Nam Mỹ. - Đặc điểm: mùa hạ mát, mùa đông không quá lạnh. + Những nơi mưa nhiều cảnh quan chủ yếu là rừng hỗn hợp. + Những nơi ít mưa có cảnh quan hoang mạc và bán hoang mạc. |
Hình 2: Lược đồ khí hậu Trung và Nam Mỹ
3. Phân hóa tự nhiên theo chiều cao
- Sự phân hoá tự nhiên theo chiều cao của dãy núi An-đét: Do địa hình núi cao, có nhiều đình vượt quá 6 000 m nên thiên nhiên miền núi An-đét có sự thay đổi theo chiều cao rõ rệt.
+ Ở dưới thấp, vùng Bắc và Trung An-đét thuộc khí hậu nóng và ẩm ướt nên cảnh quan nên cảnh quan chủ yếu là rừng xích đạo xanh quanh năm rậm rạp, vùng Nam An-đét thuộc khí hậu ôn hòa rừng cận nhiệt và ôn đới phát triển.
+ Càng lên cao, nhiệt độ và độ ẩm thay đổi, các cảnh quan tự nhiên cũng thay đổi theo, trên các đỉnh núi cao có băng tuyết.
Hình 3: Các đai thực vật theo chiều cao của dãy An-dét thuộc Pê-ru